Nội quy tiếp công dân vừa được ban hành của thành phố Hà Nội quy định “Không quay phim, chụp ảnh, ghi âm khi chưa có sự đồng ý của người tiếp công dân” đã có những ý kiến trái chiều.
Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội vừa ký văn bản quyết định ban hành nội quy về việc tiếp công dân tại trụ sở tiếp công dân thành phố. Đáng chú ý, nội quy ghi rõ: “Không quay phim, chụp ảnh, ghi âm khi chưa có sự đồng ý của người tiếp công dân”.
Trụ sở tiếp công dân thành phố Hà Nội. Ảnh: Trường Phong
Chiều 7/1, trao đổi với phóng viên Tiền Phong, lãnh đạo Ban Tiếp công dân thành phố Hà Nội cho biết, nội quy này được thành phố ban hành dựa trên quy định tại Điều 12 của Luật Tiếp công dân, cho phép Chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành nội quy tại Trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
Vị này cũng lý giải, nhiều trường hợp đến trụ sở tiếp công dân giơ máy điện thoại gí sát vào mặt cán bộ tiếp công dân, thậm chí vừa trình bày với cán bộ tiếp công dân vừa phát trực tiếp trên mạng xã hội. Hơn nữa, những người này đến với mục đích không thiện chí, không phải đòi hỏi quyền lợi, trình bày, khiếu nại, tố cáo, phản ánh...
“Bạn cứ hình dung nếu bạn là một cán bộ tiếp công dân mà công dân cứ cầm điện thoại gí vào mặt thì có tiếp được không. Hơn nữa việc ghi hình, ghi âm đó lại không phục vụ cho buổi tiếp công dân, thậm chí còn gây phản cảm, bức xúc, tăng sự căng thẳng của chính công dân và người tiếp công dân”, vị này chia sẻ.
Vị lãnh đạo Ban Tiếp công dân thành phố Hà Nội cũng cho biết, bản thân ông cũng từng là “nạn nhân” của việc vừa tiếp công dân vừa bị phát trực tiếp trên mạng xã hội. Tuy nhiên, thường trong cả trăm người thì chỉ có một vài người như vậy. Vị này đánh giá, những người như thế thường đến buổi tiếp công dân không thiện chí.
“Mình tiếp, nghe công dân trình bày, ghi chép đầy đủ, thật kỹ các ý của họ. Trong trường hợp cần thiết còn hướng dẫn công dân thực hiện quyền của mình. Người tiếp công dân chỉ là người lắng nghe thôi chứ không phải là người giải quyết sự việc”, vị này giải thích thêm. Vị này cũng chia sẻ, cán bộ tiếp công dân cũng có quyền cơ bản. Ví dụ một người muốn ghi hình một người khác thì phải xin phép, kể cả ở ngoài đường hay ở đâu. “Anh ghi hình tôi thì phải xin ý kiến tôi. Đang ở cơ quan nhà nước, anh muốn ghi hình thì phải xin ý kiến chứ”, vị cán bộ nói.
“Mục đích của quy định này là ngăn chặn các trường hợp cực đoan, những người đến không phải vì thực hiện quyền của mình theo Luật Tiếp công dân mà có mục đích tuyên truyền ra bên ngoài, nói xấu, gây ức chế cho cán bộ”, vị này khẳng định. Được biết, Hà Nội đã triển khai lắp camera giám sát các buổi tiếp công dân, mục đích của các camera này là đảm bảo an toàn, an ninh cho cả cán bộ tiếp công dân và công dân. Người dân từ lúc vào đến lúc ra đều có giám sát bằng hình ảnh, không bị xâm phạm mà cũng không được xâm phạm cán bộ. Tuy nhiên, camera giám sát hiện chưa ghi lại âm thanh.
Có hạn chế quyền công dân?
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với phóng viên Tiền Phong chiều 7/1, ĐBQH Bùi Văn Xuyền cho biết, trước đây, khi thảo luận về Luật Tiếp công dân 2013, cũng có nhiều ý kiến đề nghị đưa nội dung cấm quay phim, chụp ảnh tại trụ sở tiếp công dân, tuy nhiên sau đó nội dung này không được thống nhất để bổ sung vào luật.
Về nội quy của thành phố Hà Nội quy định không được quay phim, ghi âm, chụp ảnh khi chưa được sự đồng ý của người tiếp công dân, ông Xuyền cho biết, nếu chiếu theo quy định của luật không cấm, mà nội quy ban hành lại cấm thì không có cơ sở. “Trong nội quy của phiên tòa, các cơ quan tư pháp vẫn có các quy định xin phép khi quay phim, chụp hình. Cũng không phải là hạn chế quyền của người dân. Ghi âm, ghi hình ở các cơ quan nhà nước, mà trụ sở tiếp công dân là một cơ quan nhà nước thì cũng có thể quy định như vậy. Còn nếu cấm hẳn thì không phù hợp. Có xin phép, có báo cáo, trên cơ sở đồng ý thì phù hợp. Nếu cấm hẳn thì động chạm đến quyền của người dân”, ông Xuyền nói.
Trong khi đó, theo Trưởng Ban Tiếp công dân T.Ư Nguyễn Hồng Điệp, quy định này là đúng vì vừa để bảo vệ người dân, vừa bảo vệ cán bộ tiếp dân. “Người dân có quyền giám sát, cá nhân tôi cũng cho rằng người dân nên giám sát để cán bộ làm công tác tiếp dân cẩn thận, có thái độ đúng mực, đúng quy định, không để xảy ra tình trạng hạch sách, quát nạt người dân. Nhưng cũng cần phải bảo vệ cán bộ tiếp dân. Trước pháp luật mọi người đều bình đẳng”, ông Điệp nói.
“Quan trọng là, cán bộ tiếp dân phải làm sao để người dân không cảnh giác mình, không cần phải ghi âm, chụp ảnh”, ông Điệp nói, đồng thời chia sẻ, bản thân ông trước những vụ việc như vụ Thủ Thiêm, ông đều đồng ý để người dân ghi âm, ghi hình, chụp ảnh.
Ông Điệp lưu ý thêm, tại trụ sở tiếp dân, có rất nhiều vụ việc người dân đến để tố cáo hành vi vi phạm pháp luật mà lại bị quay phim, chụp ảnh, phát trực tiếp thì không chỉ ảnh hưởng đến cán bộ tiếp dân, ảnh hưởng đến người dân đi tố cáo mà còn vi phạm luật. Cho nên, chỉ khi được sự đồng ý của lãnh đạo Ban Tiếp công dân, cán bộ tiếp công dân tại Trụ sở thì người dân mới được quay phim, chụp ảnh, ghi âm.
Theo luật sư Nguyễn Minh Long, việc Hà Nội cấm "quay phim, chụp ảnh..." cán bộ tiếp công dân đã vi phạm quyền giám sát của dân.
Luật sư Nguyễn Minh Long (Đoàn luật sư Hà Nội) nêu quan điểm về việc Hà Nội ban hành nội quy của trụ sở cơ quan tiếp công dân, trong đó có việc "không quay phim, chụp ảnh, ghi âm khi chưa được đồng ý của người tiếp công dân".
Hiến pháp 2013 quy định, công dân có quyền giám sát hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước, hoạt động của các bộ, công nhân viên chức trong quá trình thi hành công vụ.
Trên tinh thần của Hiến pháp, công dân được làm những gì pháp luật không cấm, vì thế quy chế cấm người dân quay phim, chụp ảnh là trái luật, trái với quyền dân chủ và thực hành giám sát của công dân.
Căn cứ quy định pháp luật hiện hành, cán bộ tiếp công dân là những người đại diện cho quyền lực nhà nước thực thi công vụ, là tượng trưng cho sự "công khai, dân chủ, công bằng, văn minh"; là hình ảnh đại diện cho bộ máy quản lý nhà nước. Đây là quan hệ hành chính nhà nước chứ không phải quan hệ dân sự thông thường và không thuộc phạm vi bí mật đời tư.
Trụ sở tiếp công dân là nơi người dân thường xuyên ra vào nên không thuộc khu vực cấm, địa điểm cấm theo Quyết định số 160/2004/QĐ-TTg. Chỉ ở những nơi được coi là thuộc phạm vi bí mật Nhà nước như khu vực an ninh, quốc phòng hay các nơi có biển cấm hoặc quy định hạn chế thì người quay phim, chụp hình bắt buộc phải có sự cho phép của cơ quan chức năng, của đơn vị có thẩm quyền.
Nếu những đoạn phim, hình ảnh do công dân quay được thể hiện cán bộ tiếp công dân có hành vi sai trái, không đúng với các quy định pháp luật thì người dân có quyền sử dụng làm bằng chứng tố cáo lên cơ quan có thẩm quyền.
Luật không có quy định cấm quay phim, chụp ảnh song cấm phát tán bừa bãi. Nếu người dân cố ý "quay phim, chụp ảnh" là để nhằm đưa thông tin phiến diện, tuyên truyền, phát tán trên mạng xã hội, bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của cá nhân người bị đăng tải, lợi dụng vào đó kích động quần chúng, lôi kéo dụ dỗ người dân tham gia vào các hoạt động chống phá chính quyền thì đó là hành vi phạm pháp. Người vi phạm sẽ xử phạt theo Luật An ninh mạng vừa có hiệu lực hoặc có thể bị xử lý hình sự.
Quy trình sử dụng các đoạn phim, hình ảnh đó sẽ căn cứ theo trình tự tố tụng tại tòa án hoặc khiếu nại, kiến nghị theo thủ tục hành chính. Nếu việc sử dụng được xem là đem lại công bằng - dân chủ cho người dân, giữ vững kỷ cương - pháp chế nhà nước, nâng cao hiệu quả hoạt động bộ máy nhà nước, mang lại lợi ích chung cho cộng đồng, khi đó hình ảnh đã được sử dụng hợp pháp.
Việc UBND Hà Nội ra quy chế, nội quy tại trụ sở tiếp công dân cũng dựa trên tinh thần giữ an ninh trật tự, sự tôn nghiêm tại nơi thực hiện công vụ, tuy nhiên lại triệt tiêu quyền tự do của công dân vốn không bị pháp luật cấm.
Theo Tiền phong/vnexpress
