Dân chủ là bản chất của chế độ ta, vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời, là phương thức để thực hiện quyền lực của nhân dân trong quản lý Nhà nước và tổ chức đời sống xã hội. Nội dung phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân được thể hiện đầy đủ trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII của Đảng, là quan điểm nhất quán của Đảng ta.

Nắm vững quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về vị trí, vai trò của quần chúng nhân dân trong quá trình phát triển của mỗi cộng đồng quốc gia - dân tộc, Hồ Chí Minh cho rằng, dân chủ có nghĩa là “dân là chủ” và “dân làm chủ”. Dân là chủ chỉ rõ vị thế của dân, dân làm chủ chỉ rõ trách nhiệm của dân trong đời sống xã hội. Vị thế và trách nhiệm của nhân dân đã được thiết kế, đưa vào Hiến pháp và hệ thống pháp luật của Nhà nước ta; đồng thời, được bảo vệ và bảo đảm thực thi trong thực tế. Tiếp cận dưới góc độ quyền con người thì dân chủ là một thuộc tính quyền con người trong xã hội, là khát vọng ngàn đời của con người. Xây dựng, củng cố và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là để đáp ứng khát vọng của nhân dân, đó còn là sự phản ánh bản chất của chế độ chính trị ở Việt Nam, được thiết lập từ khi nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa (nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) ra đời, ngày 02/9/1945 đến nay.

Ảnh minh họa

Trên cơ sở đánh giá tổng quát kết quả củng cố, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân; đồng thời, bám sát Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII của Đảng đã trình bày khái quát những quan điểm, nhiệm vụ và giải pháp rất cơ bản, có tính chất chỉ đạo thực hiện phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, trên một số nội dung chủ yếu sau:

1. Tiếp tục cụ thể hóa, hoàn thiện thể chế thực hành dân chủ theo tinh thần Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và Hiến pháp năm 2013; thực hiện có hiệu quả trong thực tế dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, dân chủ cơ sở theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Hình thức dân chủ đại diện là hình thức phổ biến ở nước ta, có trong cơ chế vận hành hoạt động của hệ thống chính trị các cấp, nhất là đối với chính quyền Nhà nước; còn hình thức dân chủ trực tiếp được thể hiện nhiều ở cấp cơ sở. Do vậy, việc cụ thể hóa vấn đề dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện và dân chủ cơ sở theo Cương lĩnh chính trị của Đảng và Hiến pháp năm 2013 là hết sức cần thiết. Đối với cấp cơ sở, vấn đề dân chủ đã được Đảng và Nhà nước ta chú ý từ rất sớm, ngày 18/02/1998, Bộ Chính trị (khóa VIII) đã ban hành Chỉ thị số 30-CT/TW về xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở; ngày 20/4/2007, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (khóa XI) ban hành Pháp lệnh về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, v.v. Kết quả thực hiện trên thực tế những năm qua đã hạn chế được tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực ở cơ sở, tập hợp và khơi dậy sức dân, củng cố và phát triển khối đại đoàn kết toàn dân tộc, quyền làm chủ của người dân ngày càng được phát huy. Kết quả xây dựng cuộc sống ở cơ sở trong những năm qua là biểu hiện sinh động của việc thể chế hóa và thực hiện phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; đồng thời, từng bước đẩy mạnh thực hiện “dân giám sát, dân thụ hưởng”. Qua đó, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; trở thành động lực để tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân tộc và huy động sức mạnh tổng hợp, phát huy sức sáng tạo trong nhân dân, góp phần quan trọng vào thực hiện đổi mới hệ thống chính trị ở Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, việc thực hiện dân chủ cơ sở vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu sót: quyền làm chủ của nhân dân có lúc, có nơi còn bị vi phạm, biểu hiện rõ nhất là tình trạng bức xúc của nhân dân dẫn tới các vụ việc khiếu kiện đông người diễn biến ngày càng phức tạp, trong đó có khoảng 70% liên quan đến vấn đề đất đai do chính quyền các cấp không giải quyết tốt; một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức chưa thực sự tôn trọng ý kiến, kiến nghị của nhân dân và giải quyết kịp thời những quyền lợi hợp pháp, nguyện vọng chính đáng của người dân.

Để dân chủ được bảo vệ, bảo đảm và phát huy quyền làm chủ thực sự của nhân dân, cần tiếp tục cụ thể hóa, rà soát, sơ kết, tổng kết, bổ sung và hoàn thiện các thiết chế về xây dựng và phát huy dân chủ nói chung, dân chủ cơ sở nói riêng. Bởi, cơ sở là cấp cuối cùng trong bộ máy hệ thống chính trị ở nước ta; thời gian qua, đã có một số hình thức thực hành dân chủ trực tiếp, cần phải tiếp tục thực hiện theo lộ trình vững chắc và hiệu quả để từng bước đẩy mạnh dân chủ trực tiếp; có thể tiến hành thí điểm, khi đem lại hiệu quả một cách chắc chắn, được tổng kết, rút kinh nghiệm, có căn cứ lý luận và thực tiễn phù hợp thì áp dụng rộng rãi ở cơ sở trong cả nước. Như vậy, nếu áp dụng hình thức dân chủ trực tiếp đúng, phù hợp thì việc kiểm tra, giám sát của nhân dân sẽ có hiệu quả hơn, điều đó giúp cho hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh hơn và dân chủ sẽ được phát huy cao hơn, quyền làm chủ của nhân dân được bảo vệ và bảo đảm tốt hơn. Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế sâu rộng, với sự phát triển rất mạnh mẽ của công nghệ thông tin hiện nay, càng cần phải chú ý hơn nữa hình thức dân chủ trực tiếp; đây là biểu hiện rõ nhất quyền lực tối cao của người dân trong mọi mặt của đời sống xã hội. Vì vậy, mọi quy định và hành động của tổ chức chính trị và chính trị - xã hội nếu vi phạm quyền làm chủ của dân, dù là nhỏ cũng sẽ trở thành lực cản trong thực hiện phát huy dân chủ, cần phải nghiêm túc kiểm điểm, có biện pháp khắc phục kịp thời và triệt để.

2. Các tổ chức trong hệ thống chính trị; đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức phải nêu gương thực hành dân chủ, tuân thủ pháp luật, đề cao đạo đức. Đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải tạo nền tảng chính trị, pháp lý để nhân dân thực hiện quyền làm chủ; hệ thống chính trị do Đảng lãnh đạo phải tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền làm chủ của nhân dân. Dân chủ phải được thể hiện bằng thể chế và thực hành trong thực tế. Điều đó đòi hỏi dân chủ phải được thể hiện, thể chế hóa trong Hiến pháp và hệ thống pháp luật của Việt Nam. Đối với cấp cơ sở, đó là những quy định đúng đắn, phù hợp trong nội bộ nhân dân ở các cộng đồng dân cư. Trong điều kiện Đảng cầm quyền hiện nay, yêu cầu xây dựng, củng cố và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, trước tiên phải bắt đầu từ dân chủ trong Đảng, còn nếu dân chủ trong Đảng không được bảo đảm thì không thể phát huy dân chủ trong xã hội. Do vậy, cán bộ, đảng viên của Đảng và đội ngũ cán bộ trong bộ máy của hệ thống chính trị phải là gương sáng, gương mẫu về thực hành dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân. Nhà nước với bản chất và nguồn gốc xuất xứ, vốn có chức năng cai trị của một giai cấp, trong điều kiện hiện nay ở nước ta, thì việc thể hiện điều đó bằng chức năng quản lý, quản trị, phục vụ nhân dân. Trong đó, Chính phủ với vị trí, vai trò là cơ quan hành chính cao nhất trong quyền lực Nhà nước, phải trở thành Chính phủ kiến tạo, đề ra và tổ chức thực hiện thắng lợi chính sách quốc gia trên cơ sở chủ trương, đường lối của Đảng và nghị quyết của Quốc hội.

Phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa còn phụ thuộc vào sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, của thành viên trong tất cả các tổ chức của hệ thống chính trị. Các tổ chức đảng, cũng như các tổ chức và từng thành viên trong bộ máy của hệ thống chính trị phải có trách nhiệm nêu gương; trong đó, cán bộ chủ chốt phải khẳng định được trên thực tế bằng hành động nêu gương của mình. Không để xảy ra hiện tượng xa dân, quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng; luôn giáo dục, tổ chức, giác ngộ nhân dân, không theo đuôi quần chúng. Chống thái độ mị dân, lừa dân, dọa nạt dân, chạy theo lợi ích tầm thường,… những hiện tượng đó là lực cản, thậm chí là kẻ thù của dân chủ.

Nhân dân vốn được thể chế chính trị xã hội chủ nghĩa ở nước ta nâng lên ở vị thế là người chủ và trao cho trách nhiệm người làm chủ, nên cần có chính sách giáo dục, nâng cao ý thức làm chủ của người dân. Dân chủ bao giờ cũng phản ánh cái cốt vật chất chế độ chính trị của quốc gia, tức là phản ánh trình độ và tính chất của xã hội. Mà cái cốt vật chất ấy là sự tổng hòa của nhiều yếu tố; trong đó, Đảng ta, với tư cách là người cầm quyền, chịu trách nhiệm lớn nhất và chịu trách nhiệm cuối cùng trong xã hội, phải luôn tự đổi mới, tự chỉnh đốn để ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ, xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ của nhân dân.

3. Đề cao vai trò chủ thể, vị trí trung tâm của nhân dân trong chiến lược phát triển đất nước, trong toàn bộ quá trình xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Phát huy tính tích cực chính trị - xã hội, trí tuệ, quyền và trách nhiệm của nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, xây dựng đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức. Nhân dân là người chủ đất nước, giữ vị trí trung tâm của quyền lực, mọi quyền lực tối cao đều thuộc về nhân dân. Do đó, cần vận động nhân dân tham gia xây dựng hệ thống chính trị, các thiết chế bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Điều này đã được thể hiện trong Hiến pháp, pháp luật, chỉ thị, nghị quyết của Đảng và quy định của các tổ chức chính trị - xã hội. Vì vậy, cần tiếp tục rà soát, cụ thể hóa để nhân dân ngày càng phát huy tính tích cực trong tham gia hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật, các quy định quản lý của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Mọi hoạt động của đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức cần đặt dưới sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ của nhân dân; do vậy, cần tạo mọi điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia công việc quan trọng này. Sức mạnh của các tổ chức trong hệ thống chính trị, sự trong sạch, vững mạnh của đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức chính là lấy từ sức mạnh của nhân dân; mọi thái độ coi thường dân, hời hợt trong công tác dân vận, cũng như tinh thần kém trách nhiệm đối với dân sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường. Hồ Chí Minh cho rằng: “quần chúng tinh lắm, quần chúng biết phân biệt thật giả. Dân sợ mình thù mà không dám nói đó thôi”¹ và “dân biết nhiều việc mà các cấp lãnh đạo không biết”². Điều đó còn được Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, khẳng định: “Phải dựa vào dân, lắng nghe dân, cái gì mà quần chúng nhân dân hoan nghênh, ủng hộ thì chúng ta phải quyết tâm làm và làm cho bằng được; ngược lại, cái gì nhân dân không đồng tình, thậm chí căm ghét, phản đối thì chúng ta phải cương quyết ngăn ngừa, uốn nắn và xử lý nghiêm các sai phạm”³ và “ta làm hợp lòng dân thì dân tin và chế độ ta còn, Đảng ta còn. Ngược lại, nếu làm cái gì trái lòng dân, để mất niềm tin là mất tất cả”⁴.

4. Xử lý kịp thời, nghiêm minh những tổ chức, cá nhân lợi dụng dân chủ gây rối nội bộ, làm mất ổn định chính trị - xã hội hoặc vi phạm dân chủ, làm phương hại quyền làm chủ của nhân dân. Phải bảo đảm quyền làm chủ thực sự của người dân trên mọi phương diện, cả về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội; đồng thời, dân chủ phải đi liền với kỷ cương. Kỷ cương/kỷ luật là biểu hiện của tự do thực sự, đúng theo nghĩa vận hành trong một xã hội lành mạnh. Dân chủ không có gì chung với độc tài. Điều đó có nghĩa là dân chủ không phải là tự do tuyệt đối, mà phải trong khuôn khổ nhất định, phù hợp với quy luật của xã hội. Tự do như thế là tự do nhận thức và hành động theo cái tất yếu, tức là suy nghĩ và hành động theo đúng quy luật khách quan. Nếu làm trái với quy luật khách quan, trái với những quy ước đúng của cộng đồng quốc gia - dân tộc, không những làm ảnh hưởng tiêu cực đến tự do của những người xung quanh, của toàn xã hội, mà còn tự làm mất tự do của chính mình. Cần phải phê phán nhận thức và biểu hiện phản dân chủ, như: “tự do vô chính phủ”, “tự do vô kỷ luật”. Hồ Chí Minh đã đề cập một cách rất biện chứng quyền tự do trong quan hệ với vấn đề chân lý: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do. Tự do là thế nào? Đối với mọi vấn đề, mọi người tự do bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra chân lý. Đó là một quyền lợi mà cũng là một nghĩa vụ của mọi người. Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, tìm thấy chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý. Chân lý là cái gì có lợi cho Tổ quốc, cho nhân dân. Cái gì trái với lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân tức là không phải chân lý. Ra sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân - tức là phục tùng chân lý”⁵.

Hiện nay, khi dân chủ được mở rộng, bảo đảm và phát huy; với sự phát triển của công nghệ thông tin, internet, mạng xã hội tác động không nhỏ tới hình thức thể hiện tự do dân chủ của con người, nhất là trên không gian mạng có cả mặt tích cực và tiêu cực, các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, phần tử chống đối lợi dụng tự do, dân chủ để lôi kéo, kích động người dân thực hiện nhiều hoạt động làm tổn hại đến nền dân chủ đang được xây dựng, củng cố và phát triển. Do đó, cùng với phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, cần phải gắn với kỷ cương, pháp luật, không cho phép ai lợi dụng dân chủ để phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Quyền dân chủ, quyền tự do ngôn luận bao giờ cũng phải đi liền với trách nhiệm, nghĩa vụ công dân. Đây chính là nhận thức lành mạnh cho tự do dân chủ và là điều cần thiết để bảo đảm dân chủ của xã hội vì lợi ích quốc gia, bảo vệ quyền lợi chính đáng của cộng đồng dân cư.

Đại hội XIII của Đảng là dịp sinh hoạt dân chủ cao nhất, tập trung nhất của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân. Với những kết quả đã đạt được, Đảng sẽ tiếp tục lãnh đạo phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, góp phần bảo đảm quyền làm chủ thực sự của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

GS, TS. MẠCH QUANG THẮNG (TCQPTD)
_________________   

1 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 6, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 370.

2 - Sđd, Tập 15, tr. 526.

3 - Nguyễn Phú Trọng – Quyết tâm găn chặn và đẩy lùi tham nhũng, Nxb CTQG, H. 2019, tr. 116.

4 - Sđd, tr. 116.

5 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 10, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 378.

Chỉ thị số 28-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng ngày 21-1-2019 "Về nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng” đã qua gần hai năm đi vào cuộc sống nhưng không ít cấp ủy, tổ chức đảng vẫn còn lúng túng tìm giải pháp, biện pháp thực hiện.

Loạt bài này của chúng tôi muốn tìm ra nguyên nhân của sự lúng túng nói trên, từ đó luận bàn một vài giải pháp khả thi nhất, mong góp phần triển khai một công tác được coi là rất khó khăn trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay...

Sàng lọc đảng viên là yêu cầu khách quan của mọi chính đảng. Đảng như một cơ thể sống, mỗi đảng viên là một tế bào của đảng. Tế bào khỏe mạnh thì đảng phát triển, tế bào hư hỏng thì đảng yếu ốm, vì thế phải đào thải tế bào hư hỏng, tránh để lâu trong đảng sẽ “di căn” sang tế bào khác. Đảng Cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền. Vào Đảng là cơ hội để đảng viên cống hiến, hy sinh cho lý tưởng của Đảng; đồng thời cũng là cơ hội để đảng viên được giữ những chức vụ nhất định trong hệ thống chính trị. Có chức vụ thì có danh, có lợi, điều đó là một sự thực hiển nhiên. Vì thế mà Đảng cầm quyền phải đặc biệt coi trọng công tác sàng lọc đảng viên, nhằm đưa ra khỏi Đảng những kẻ thoái hóa, biến chất, cơ hội, vụ lợi.

Chỉ thị số 28-CT/TW của Ban Bí thư đánh giá: “Công tác rà soát, sàng lọc đảng viên chưa kịp thời, không quyết liệt, còn lúng túng, thiếu thống nhất giữa các tổ chức đảng. Còn một bộ phận đảng viên thiếu gương mẫu, thiếu bản lĩnh, bị cám dỗ bởi lợi ích cá nhân, suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa"; có việc làm, phát ngôn sai nguyên tắc, trái với Cương lĩnh, đường lối, Điều lệ Đảng; một số có biểu hiện dao động, hoài nghi về mục tiêu, lý tưởng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Những khuyết điểm, yếu kém đó ảnh hưởng không nhỏ đến vai trò lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên; làm giảm sút niềm tin của nhân dân đối với Đảng”. Qua gần hai năm thực hiện Chỉ thị số 28-CT/TW, có thể thấy, đánh giá trên vẫn giữ nguyên tính thời sự.

Ảnh minh họa: vov.vn

Để làm sáng rõ hơn những mối quan hệ lớn phản ánh các quy luật mang tính biện chứng, những vấn đề lý luận cốt lõi về đường lối đổi mới ở nước ta như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã đề cập và nhấn mạnh trong bài viết "Chuẩn bị và tiến hành thật tốt Đại hội XIII của Đảng, đưa đất nước bước vào một giai đoạn phát triển mới", TCTG đăng tải bài viết của PGS. TS. Vũ Văn Hiền, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương xoay quanh việc nhận thức và giải quyết mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế.

Gần 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và gần 35 năm đổi mới, từ nhận thức lý luận và hoạt động thực tiễn, Đảng ta đã nhận rõ nhiều mối quan hệ đan xen nhau rất phức tạp đòi hỏi phải giải quyết, xử lý đúng đắn, hiệu quả. Trong Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011), Đảng ta xác định phải đặc biệt chú trọng nắm vững và giải quyết tốt 8 mối quan hệ lớn, trong đó có mối quan hệ “giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế”. Văn kiện Đại hội XII của Đảng lại nhấn mạnh và cụ thể hơn là mối quan hệ “giữa độc lập tự chủ và chủ động, tích cực hội nhập quốc tế”. Để nhận thức đúng và xử lý tốt mối quan hệ đó, Đảng đã chỉ rõ nguyên tắc và phương châm, phải xuất phát từ thực tiễn, bám sát thực tiễn đất nước, chú trọng nghiên cứu dự báo xu hướng phát triển của của đất nước và thế giới, những diễn biến của khu vực, quốc tế tác động tới nước ta trên cả hai mặt thuận lợi và khó khăn, tích cực và tiêu cực để đón kịp, tận dụng thời cơ, chủ động vượt qua thách thức và nguy cơ, tôn trọng quy luật khách quan, “không phiến diện, cực đoan, duy ý chí(1).

Từ 1/1/2020, Việt Nam chính thức đảm nhiệm vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021. Ảnh TTXVN

Hiện nay, một số nước phương Tây đẩy mạnh chiến dịch xuyên tạc lịch sử, biến Liên Xô từ quốc gia đóng vai trò quyết định tiêu diệt chủ nghĩa phát xít trong cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ II thành “quốc gia xâm lược” châu Âu. Vì vậy, để bảo vệ chính nghĩa, chúng ta cần đi sâu nghiên cứu làm rõ giá trị thắng lợi của cuộc chiến đối với hòa bình thế giới.

Từ trái sang: Bộ trưởng Ngoại giao Liên Xô Vyacheslav Molotov, nguyên thủ quốc gia Liên Xô Joseph Stalin, Ngoại trưởng Đức Joachim von Ribbentrop và Friedrich Gaus

Từ một ý nghĩa tích cực, mong muốn “một người làm quan cả họ được nhờ” của ông cha ta là tìm được người tài đức để chở che cho dòng họ, xóm làng thì giờ đây, quan niệm “một người làm quan cả họ được nhờ” đã bị biến tướng với ý nghĩa tiêu cực.

Nó trở thành một đòi hỏi rất vô lý, tạo sức ép khiến không ít cán bộ thiếu bản lĩnh đã sa ngã, cố tình làm sai để ưu ái người thân, dẫn đến hiện tượng “cả họ làm quan”... Tư tưởng "hành quan” này rất đáng phê phán.

1. Lâu nay người ta thường chỉ nói đến chuyện “quan hành dân”, đó là việc một số cán bộ, công chức cố tình gây khó khăn cho người dân khi giải quyết công vụ. Nhưng ở chiều ngược lại, chuyện “hành quan” lại đang khá phổ biến trong xã hội. Đó chính là những đòi hỏi, nhờ vả của người thân, dòng họ, làng xóm, quê hương... đối với những cán bộ giữ cương vị công tác quan trọng. Vì những lý do tế nhị mà áp lực “hành quan” ít được chia sẻ, ít được nói ra. Đó là suy nghĩ rất phổ biến nhưng thật tiêu cực: Anh sinh ra và lớn lên ở đâu thì sau này, nếu trở thành cán bộ sẽ phải quan tâm, ưu ái đến gia đình, dòng họ, làng, xã mình. Cán bộ cấp càng cao thì “trách nhiệm” này càng lớn để gia đình, dòng họ, làng xóm được “nở mày nở mặt”. Từ chuyện đóng góp kinh phí hơn người, đến lo công việc, cất nhắc người thân quen... Rồi chuyện làng, xã kỳ vọng đồng chí cán bộ ấy phải đóng góp cho quê hương, nhẹ thì ủng hộ làm đường làng, đường xóm, góp quỹ, tạo việc làm cho người trong làng, xã; đòi hỏi hơn nữa thì phải đưa về quê một vài dự án, công trình, dù trên thực tế, những công trình, dự án ấy chưa cần thiết, không phù hợp điều kiện, tiềm năng địa phương. Không ít bài học về kiểu ưu ái đầu tư không phù hợp với quy hoạch phát triển của địa phương dẫn đến các dự án không phát huy hiệu quả, gây lãng phí nguồn lực, làm mất cơ hội phát triển của địa phương khác.

Cũng một suy nghĩ khá tiêu cực đang tồn tại, đó là mặc nhiên cán bộ có chức vụ, giữ cương vị càng cao thì đương nhiên là nhiều tiền, nhiều nhà nên phải có trách nhiệm "chia sẻ", giúp đỡ người thân. Không chỉ thế, trong nhiều trường hợp, cán bộ giữ vị trí quan trọng còn bị người thân quen mượn oai, mượn danh để thị uy, dọa dẫm người khác. Trên thực tế, không phải đồng chí "cán bộ to" nào cũng có nhiều tiền, nhiều nhà, cũng “một tay che khuất bầu trời” bởi họ làm việc vô tư, trong sáng, đúng nguyên tắc, không tham nhũng, tiêu cực. Nhiều khi, chính những áp lực, nhờ vả của những người thân quen khiến cán bộ làm sai, lạm dụng quyền lực được giao. Rất nhiều cán bộ khi bị xử lý kỷ luật mới lộ ra khoảng tối đó.

Tư tưởng “một người làm quan cả họ được nhờ” cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng “cả họ làm quan”. Tư tưởng này xuất hiện từ xa xưa và tiếp tục chi phối rất lớn trong công tác, trong đời sống của không ít cán bộ hiện nay. Đây cũng là một trong những bất công, rất phi lý và đối lập với mục tiêu mà chế độ xã hội chủ nghĩa của dân tộc ta hướng tới: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Sớm nhìn nhận thấu đáo vấn đề này, ngay sau khi cách mạng thành công, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trong “Thư gửi Ủy ban nhân dân các kỳ, tỉnh, huyện và làng” đăng trên Báo Cứu quốc, số ra ngày 17-10-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cảnh báo: “Tư túng-kéo bè, kéo cánh, bà con bạn hữu mình, không tài nǎng gì cũng kéo vào chức này chức nọ. Người có tài có đức, nhưng không vừa lòng mình thì đẩy ra ngoài. Quên rằng việc là việc công, chứ không phải việc riêng gì dòng họ của ai”. Cảnh báo của Bác đến nay vẫn nguyên tính thời sự.

Cần ngăn chặn hiện tượng “một người làm quan cả họ được nhờ". Ảnh minh họa: tuyengiao.vn

Cách đây vừa tròn 75 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta từ Bắc chí Nam nhất tề đứng lên tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, chấm dứt kiếp nô lệ, lầm than, mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc và  chủ nghĩa xã hội. Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 02/9/1945 không chỉ là mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc, mà còn là sự kiện mang tầm vóc thời đại, có ý nghĩa quốc tế sâu sắc; nguồn cổ vũ, động viên, truyền cảm hứng đối với các dân tộc thuộc địa, nhân dân bị áp bức, bóc lột trên thế giới đấu tranh giành độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là thắng lợi của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, truyền thống yêu nước nồng nàn và ý chí quật cường dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng ta và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc; trong đó, lực lượng vũ trang có vai trò, vị trí hết sức quan trọng. Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã mở ra bước ngoặt lớn của cách mạng Việt Nam. Chiều ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Từ đây, lịch sử dân tộc mở sang trang mới - trang sử hào hùng của một dân tộc đi tiên phong trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người. Đó cũng là bước ngoặt lịch sử chấm dứt sự tồn tại của chế độ phong kiến ở nước ta và là đòn tiến công mạnh mẽ giáng vào chủ nghĩa thực dân cũ, tạo làn sóng cổ vũ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc trên phạm vi toàn thế giới.

Có được thắng lợi đó, trước hết, Đảng ta đã quán triệt và vận dụng sáng tạo những luận điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin về chiến tranh cách mạng, chiến tranh và quân đội vào việc chuẩn bị khởi nghĩa. Theo đó, ngày 22/12/1944, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân - tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và Cứu quốc quân đã vận động nhân dân nổi dậy giải phóng một vùng rộng lớn thuộc các tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang. Thắng lợi bước đầu của các lực lượng vũ trang cho thấy, chủ trương của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh là đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam. Để phát huy tốt hơn nữa vai trò của lực lượng này, Đảng ta quyết định hợp nhất Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân với Cứu quốc quân thành Việt Nam Giải phóng quân làm nòng cốt cùng toàn Đảng, toàn dân tiến hành Tổng khởi nghĩa thắng lợi, giành chính quyền về tay nhân dân.

Quang cảnh ngày lễ Độc lập tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) ngày 2/9/1945 Ảnh: Tư liệu

Cuộc đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở nước ta hiện nay đã và đang đặt ra nhiều yêu cầu bức thiết cần phải tiếp tục làm sáng tỏ. Trong đó, cần có nhận thức mới về cả nội dung, hình thức và biện pháp đấu tranh...

Nguồn gốc, nguyên nhân của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở nước ta hiện nay có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Trong đó, có âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch. Song, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở Việt Nam hiện nay không phải là cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh địch-ta một mất, một còn như một số người đang rêu rao, mà là cuộc đấu tranh trong nội bộ tổ chức đảng, bộ máy nhà nước, các tổ chức chính trị-xã hội (CT-XH), trong các tầng lớp nhân dân và diễn ra trên tất cả lĩnh vực của đời sống xã hội để chống lại cái ác, cái xấu, cản trở công cuộc đổi mới đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Vì vậy, Đảng, Nhà nước, các tổ chức CT-XH, đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhân dân ta vừa là chủ thể đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, đồng thời cũng là đối tượng của phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Ảnh minh họa. Nguồn: tuyengiao.vn

Muốn bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, yêu cầu và nhiệm vụ của công tác tư tưởng của Đảng ta hiện nay là bổ sung, phát triển, hoàn thiện chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong điều kiện mới, không phải là “ôm giữ” những luận điểm đã bị thực tiễn vượt qua. 

Ảnh minh họa

Đó là trao đổi của PGS. TS. Nguyễn Minh Tuấn, Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

Truyền hình trên internet (in-tơ-nét) đang là một hướng đi mới tại nhiều quốc gia. Ở Việt Nam, bên cạnh các doanh nghiệp trong nước, các doanh nghiệp nước ngoài cung cấp dịch vụ truyền hình xuyên biên giới cũng ngày một đông đảo. Đó là điều cần được khuyến khích. Tuy nhiên, việc để xảy ra không ít sai phạm của một số doanh nghiệp cung cấp dịch vụ truyền hình xuyên biên giới bị phát hiện, xử lý trong thời gian qua cũng cho thấy, hoạt động này cần được quản lý cũng như kiểm soát chặt chẽ hơn.

OTT truyền hình (Over The Top Televison - giải pháp cung cấp nội dung cho người sử dụng dựa trên nền tảng internet) là nơi cung cấp sản phẩm truyền hình cho người sử dụng dựa trên các nền tảng internet. Trên thế giới, OTT truyền hình ngày càng thu hút nhiều thuê bao bởi sự phát triển mạnh mẽ của các thiết bị cá nhân (điện thoại thông minh, máy tính bảng, laptop…) giúp người xem có thể truy cập nội dung một cách tiện lợi trong bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu. Nếu như năm 2016, nền tảng xem phim của Netflix (Mỹ) có 75 triệu thuê bao, Amazon Prime (Mỹ) có 50 triệu thuê bao thì chỉ hai năm sau, số lượng thuê bao của Netflix đã lên đến 93,8 triệu, còn Amazon Prime là 66 triệu. Một cuộc khảo sát năm 2017 với gần 500 chuyên gia làm việc trong ngành truyền thông được thực hiện bởi các hãng Streaming Media, Level 3 Communications, Unisphere Research cho thấy có tới 70% người được hỏi cho rằng năm 2020, lĩnh vực truyền hình sẽ có những thay đổi mạnh mẽ với sự bứt phá, soán ngôi của truyền hình OTT, và hơn một nửa số người được hỏi khẳng định mức tăng trưởng của lĩnh vực này sẽ nằm trong khoảng 30 - 50%. Như vậy có thể thấy tương lai của truyền hình là phát triển đa dạng nội dung trên nền tảng internet. 

Nhận thức rõ vai trò đầu tàu của TP Hồ Chí Minh nên mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch luôn hướng đến mục tiêu phá vỡ kết cấu bền vững của các thành tố xã hội, trọng tâm là mối quan hệ máu thịt giữa dân với Đảng.

>>Nhận thức khách quan về quy luật phát triển (Bài 1)

Những sai lầm, khuyết điểm trong quá trình vận hành hoạt động của TP Hồ Chí Minh luôn là miếng mồi béo bở để chúng ký sinh tư tưởng chống đối, chống phá. Chiêu bài thổi phồng khuyết điểm, bóp méo, bôi đen, phủ nhận sạch trơn thành tựu... được chúng triệt để khai thác, vận dụng. Để không bị lôi kéo vào khuynh hướng tư tưởng cực đoan, cần phải tạo ra “hệ sinh thái” lành mạnh, vững vàng trong tư tưởng mỗi cán bộ, đảng viên...

Một góc Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: TTXVN

Thành phố (TP) Hồ Chí Minh giữ vai trò đầu tàu của cả nước trong phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH), là nơi khởi phát, thực hiện thành công các mô hình, tạo tiền đề thúc đẩy đất nước đổi mới, hội nhập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Mọi sự thay đổi ở TP Hồ Chí Minh sẽ tác động trực tiếp, sâu sắc, toàn diện đến tình hình đất nước. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển nhanh, mạnh, ổn định, bền vững, xây dựng TP Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại, nghĩa tình, một trong những vấn đề tiên quyết trong giai đoạn hiện nay là phải tập trung xây dựng, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng chính trị trong toàn Đảng bộ, dân và quân TP...

Những thành tựu nổi bật thể hiện vai trò đầu tàu

Hướng tới Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025, dự kiến diễn ra vào giữa tháng 10-2020, Ban Chấp hành Đảng bộ TP tổ chức lấy ý kiến rộng rãi trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, góp ý xây dựng dự thảo báo cáo chính trị trình đại hội. Sau hơn hai tháng triển khai lấy ý kiến trên các kênh thông tin, thông qua các hình thức sinh động, đến nay, dự thảo báo cáo chính trị đã được chỉnh sửa, bổ sung và tiếp tục lấy ý kiến đóng góp lần thứ hai. Đây là việc làm thể hiện sự cầu thị của đội ngũ lãnh đạo Thành ủy, nhằm phát huy tối đa nguồn lực, trí tuệ trong nhân dân, đoàn kết chung sức xây dựng, phát triển TP trong nhiệm kỳ 2020-2025 và những năm tiếp theo. Tổng hợp bước đầu của các cơ quan chức năng và bộ phận giúp việc cho Thành ủy TP Hồ Chí Minh chuẩn bị cho đại hội sắp tới cho thấy: Đại đa số ý kiến bày tỏ đồng thuận cao với những đánh giá về thành tựu đạt được trên các lĩnh vực trong nhiệm kỳ qua, cũng như các mục tiêu, chương trình đột phá, giải pháp lãnh đạo trong nhiệm kỳ tới. Nhiều ý kiến phản biện mang tính xây dựng, đặt ra những vấn đề bức thiết để cùng Đảng bộ TP tìm giải pháp tháo gỡ trong thời gian tới. Đặc biệt, những ý kiến của giới chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà quản lý trong nước và kiều bào yêu nước khắp nơi trên thế giới mang tính phát hiện, hiến kế, giúp TP giải quyết những khó khăn, bất cập, thách thức, xây dựng đô thị đầu tàu phát triển nhanh, mạnh, bền vững.

Một góc Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: TTXVN

Quốc phòng, an ninh là lĩnh vực vô cùng quan trọng và là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân nên luôn được thể hiện sâu sắc và rõ nét trong Văn kiện các kỳ đại hội Đảng. Qua mỗi kỳ đại hội, những nhận định, đánh giá, định hướng chính sách về lĩnh vực quốc phòng, an ninh, tùy theo tình hình thực tế, đều có sự bổ sung, phát triển mới.

Đại hội XIII của Đảng sẽ diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, khó dự báo; đất nước đứng trước nhiều thuận lợi, thời cơ đan xen với những khó khăn, thách thức; nhiều vấn đề mới đặt ra phải giải quyết. Vì vậy, lĩnh vực quốc phòng, an ninh được Đảng ta đưa ra những quan điểm chỉ đạo và định hướng giải pháp xác thực. Trong Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII của Đảng (Dự thảo) về quốc phòng, an ninh có những điểm mới nổi bật.

Đại hội XII của Đảng - Ảnh minh họa

Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 là biểu tượng tuyệt vời của sức mạnh về tinh thần, ý chí, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam. Đây là một điển hình về phát huy sức mạnh nội lực trong lịch sử dân tộc Việt Nam.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những chiến công vẻ vang nhất, tạo ra bước ngoặt vĩ đại cho cách mạng Việt Nam. Kể từ đây, dân tộc Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do gắn liền với chủ nghĩa xã hội; nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình; Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành chính Đảng lãnh đạo chính quyền. Những thành quả cách mạng to lớn do Cách mạng Tháng Tám đem lại đã tạo ra những điều kiện đặc biệt quan trọng để nhân dân Việt Nam bước tiếp và giành nhiều thắng lợi quan trọng có ý nghĩa lịch sử trong cuộc trường chinh đầy gian khổ nhưng hết sức oanh liệt vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội suốt 75 năm qua.

Mặc dù tin giả xuất hiện từ lâu, ở mọi thời kỳ song những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các phương tiện truyền thông, nhất là internet và mạng xã hội thì tin giả cũng xuất hiện ngày càng nhiều và trở thành vấn nạn với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Bởi vậy, nhận diện tin giả, nguyên nhân xuất hiện và tác hại của nó làm cơ sở nâng cao cảnh giác, chủ động phòng, chống tin giả, góp phần giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội là vấn đề có ý nghĩa quan trọng hiện nay.

Tin giả và hệ lụy

Tuy chưa có định nghĩa rõ ràng, thống nhất về tin giả nhưng có thể hiểu tin giả là những thông tin sai, được tán phát dưới vỏ bọc tin tức. Cách hiểu này sát với nghĩa của từ “fake news” trong tiếng Anh, hiện đang được sử dụng nhiều trên truyền thông. Những tin giả kiểu xuyên tạc có ở tất cả các lĩnh vực: Chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại... song chúng thường xuất hiện khi có những sự kiện chính trị, xã hội quan trọng như đại hội đảng, bầu cử, họp Quốc hội, các chính sách, luật pháp mới ban hành, hay các hiện tượng "nóng", gây tranh cãi trong đời sống hiện thực, chẳng hạn thiên tai, dịch bệnh, các vụ việc vi phạm pháp luật... Các sự kiện này được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau như văn bản, hình ảnh, video clip nhưng được chỉnh sửa hoặc cắt ghép và thường được đăng tải trên các trang thông tin không chính thống, qua các nền tảng mạng xã hội và các ứng dụng tin nhắn hay các công cụ tìm kiếm trên internet. Động cơ của các đối tượng tán phát tin tức giả loại này có thể vì nhiều mục đích khác nhau như: Tài chính, chính trị, hạ uy tín của cá nhân, tổ chức một cách có chủ đích hay chỉ đơn giản là để trêu đùa, nhằm thu hút sự chú ý của cộng đồng mạng. Tuy nhiên, phần lớn các nhà nghiên cứu cho rằng, động cơ của các đối tượng xây dựng và tán phát tin giả liên quan đến tài chính.

Xử phạt với hành vi tung tin giả trên mạng xã hội. Ảnh: TTXVN

Ngày 03/02/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đánh dấu bước ngoặt vô cùng quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Với Cương lĩnh, đường lối chính trị đúng đắn, hơn 90 năm qua, Đảng Cộng sản Việt Nam đã quy tụ, đoàn kết toàn dân tộc, lãnh đạo nhân dân ta vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, làm nên những kỳ tích vĩ đại và đóng góp tích cực vào phong trào cộng sản, công nhân quốc tế. Hiện nay, bên cạnh những thuận lợi, xuất hiện không ít nguy cơ, thách thức lớn đối với vai trò lãnh đạo, sự tồn vong của Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa và sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Để góp phần khẳng định công lao to lớn của Đảng; nhận diện những nguy cơ, thách thức đối với một đảng cầm quyền, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và toàn dân tộc Việt Nam, Tạp chí Quốc phòng toàn dân trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc bài viết “Để Đảng mãi trường tồn cùng dân tộc” của nhóm tác giả: Quang Hợp - Văn Sử - Minh Đạt.

Kỳ I: Sứ mệnh và thành tựu vĩ đại của Đảng

Những thành tựu to lớn của cách mạng Việt Nam 90 năm qua đã khẳng định vai trò, bản lĩnh, trí tuệ của Đảng trong thực hiện sứ mệnh lịch sử mà dân tộc và nhân dân giao phó. Tiếp nối sự nghiệp vẻ vang đó, hiện nay, Đảng tập trung lãnh đạo nhân dân ta đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, hội nhập quốc tế, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đó là sứ mệnh lịch sử cao cả của Đảng, sự nghiệp vĩ đại của toàn dân, toàn quân trong thời kỳ mới. Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, thay đổi nhanh chóng, khó lường, hội nhập quốc tế sâu rộng, tác động nhiều chiều cả tích cực và tiêu cực đối với nước ta càng đòi hỏi Đảng ta phải hết sức tỉnh táo, khôn khéo, giải quyết tốt các mối quan hệ lớn, các vấn đề có liên quan trong quá trình hội nhập, hợp tác, phát triển gắn với bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Đặc biệt, cần nhận thức đúng những khó khăn, thách thức và những thời cơ, thuận lợi để có giải pháp vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội, chuyển hóa thách thức thành cơ hội cho phát triển. Ở đây xin đề cập một số thách thức đang hiện hữu, mà nếu chúng ta mất cảnh giác và thiếu biện pháp triệt tiêu thì rất dễ trở thành mối hiểm họa đối với đất nước; nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Đại hội XII của Đảng - Ảnh minh họa

Một phiên bản sửa đổi quy định hàng hải của Trung Quốc định nghĩa lại vùng biển giữa đảo Hải Nam của Trung Quốc và quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam có hiệu lực từ ngày 1-8.

Đây là một chiêu trò mới của Trung Quốc, bất chấp những quy định của luật pháp quốc tế, nhằm mục đích siết chặt thêm quyền kiểm soát trên Biển Đông.

Bình mới rượu cũ

Theo tin từ tờ South China Morning Post, những thuật ngữ mới mà Trung Quốc dùng trong phiên bản sửa đổi quy định hàng hải có từ năm 1974 là "gần bờ" thay vì "xa bờ" (tiếng Anh là "coastal" thay vì "offshore"). 

Bản sửa đổi mang tên chính thức là “Các quy tắc kỹ thuật để kiểm tra tàu biển trong các tuyến nội địa”. Từ "nội địa" được dùng ở đây cũng gây nhiều chú ý bởi khu vực hàng hải này được Trung Quốc tự đặt ra từ năm 1974  với gọi là “Khu vực hàng hải Hải Nam - Tây Sa” (tên Trung Quốc gọi quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam). 

Phạm vi giới hạn vùng biển của khu vực này từ 2 điểm trên đảo Hải Nam đến 3 điểm thuộc quần đảo Hoàng Sa. Theo giới quan sát, ý đồ của Trung Quốc là dùng luật của nước mình để áp đặt lên các vùng biển ở Biển Đông, bất chấp luật pháp quốc tế. 

Động thái này phản ánh ý đồ "biến vùng không thể tranh chấp (như quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) thành vùng có tranh chấp" rồi “đưa càng nhiều vùng tranh chấp càng tốt vào trong quyền kiểm soát” của Trung Quốc. 

Thực chất là Trung Quốc muốn tạo cơ sở pháp lý để tăng cường quản lý vùng nước thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam và vùng nước nằm giữa quần đảo Hoàng Sa và đảo Hải Nam theo "quy chế quản lý vùng ven biển". Từ đó, Bắc Kinh sẽ củng cố yêu sách Tứ Sa bằng cách nội luật hóa.

Động thái của Trung Quốc không đơn thuần là nhằm đẩy mạnh giao thông liên lạc và du lịch giữa Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, mà còn mang ý nghĩa rộng hơn là kể từ nay, tàu biển Trung Quốc có thể thoải mái đi đến Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam vì vùng biển đó chỉ là vùng “ven bờ”. 

Đây chính là thủ đoạn để gia tăng quyền khống chế Biển Đông", hãng RFI bình luận. Trong khi đó, Zhang Jie, một chuyên gia về Biển Đông thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cũng thừa nhận, động thái này được thiết kế để tăng cường quản lý Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam bằng luật pháp trong nước của Trung Quốc. 

Đồng quan điểm này, TS Swee Lean Collin Koh, chuyên gia quốc phòng thuộc Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam (Singapore), nhận định, hành động này không gây bất ngờ, đặc biệt sau khi Bắc Kinh thông báo lập quận hành chính đối với Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Nhưng nó cho thấy sự bất chấp tất cả của Bắc Kinh để phục vụ cho mưu đồ độc chiếm Biển Đông.

Một đảo trên quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép. Ảnh: Getty

Việt Nam có đường biên giới đất liền dài hơn 5.032 km, tiếp giáp với ba nước: Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và Vương quốc Cam-pu-chia; có bờ biển dài hơn 3.260 km, vùng biển rộng hơn 1 triệu km2; với 44 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, 233 huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, 1.084 xã, phường, thị trấn có biên giới. 

Khu vực xã biên giới có khoảng 2,4 triệu hộ dân, với 9,8 triệu người đang sinh sống, địa hình đa dạng, phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, hạ tầng kinh tế - xã hội còn kém phát triển, đời sống của đồng bào các dân tộc còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao. Đồng bào các dân tộc vùng biên giới, hải đảo cần cù, chịu khó, đoàn kết, gắn bó, một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ, có nhiều cống hiến, hy sinh trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, tích cực tham gia bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc, góp phần xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển bền vững. 

Cán bộ, chiến sĩ Ðồn Biên phòng Trịnh Tường, BÐBP Lào Cai vượt suối đưa học sinh đến trường. Ảnh: THÀNH CHUNG

Lịch sử đã khẳng định dân là chỗ dựa cơ bản, dân là tai mắt, là lực lượng tại chỗ cùng với các lực lượng đứng chân trên địa bàn tạo ra thế chiến lược, vừa xây dựng biên giới vững mạnh vừa bảo vệ vững chắc biên cương của Tổ quốc. Nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới sẽ không thể hoàn thành nếu không dựa vào sức mạnh của “thế trận lòng dân”, “nếu biết dựa vào nhân dân thì việc gì cũng xong”. Những đóng góp của nhân dân các dân tộc ở biên giới trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước là rất to lớn, nhất là từ khi có Đảng lãnh đạo đã thể hiện rõ hình ảnh của “biên giới lòng dân” vững chắc. 

Vì vậy, việc xây dựng “thế trận lòng dân” ở khu vực biên giới giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là nền tảng để phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với thế trận quân sự, an ninh và đối ngoại tạo thành thế trận biên phòng toàn dân vững chắc, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

Nghị quyết Đại hội X của Đảng lần đầu tiên sử dụng cụm từ “thế trận lòng dân” và xác định: xây dựng “thế trận lòng dân” làm nền tảng phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là nòng cốt. Để củng cố và tăng cường hơn nữa “thế trận lòng dân” đáp ứng yêu cầu sự nghiệp cách mạng trong tình hình mới. Đại hội XI của Đảng tiếp tục chỉ rõ: Tăng cường sức mạnh quốc phòng, an ninh cả về tiềm lực và thế trận; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững mạnh; xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc trong thực hiện chiến lược bảo vệ Tổ quốc. Đại hội XII của Đảng tiếp tục nhấn mạnh: Xây dựng “thế trận lòng dân”, tạo nền tảng vững chắc xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của khu vực biên giới, hải đảo, Đảng, Nhà nước ta đã ban hành và tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ, phát triển vùng biên giới còn nhiều khó khăn, nhờ vậy, tình hình phát triển kinh tế - xã hội biên giới đã có nhiều chuyển biến tích cực, tăng trưởng kinh tế của các địa phương biên giới đạt tốc độ khá cao; hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước được đầu tư xây dựng; hoạt động thương mại biên giới tăng trưởng khá; các lĩnh vực giáo dục - đào tạo, y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân, công tác an sinh xã hội được quan tâm thực hiện tốt, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân từng bước được cải thiện và nâng cao; mối quan hệ Đảng, chính quyền với nhân dân và lực lượng vũ trang được tăng cường; chủ quyền biên giới, lãnh thổ quốc gia được giữ vững, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; quan hệ đối ngoại được mở rộng. Đó chính là cơ sở quan trọng để đồng bào đặt niềm tin vào Đảng, Nhà nước, vào công cuộc đổi mới, tạo nền tảng xây dựng “thế trận lòng dân” trong thế trận biên phòng, bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới quốc gia.

Cùng với cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể, trong những năm qua, lực lượng Bộ đội Biên phòng luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, khắc phục mọi khó khăn, gắn bó máu thịt với đồng bào các dân tộc nơi biên giới, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Với phương châm “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”, cán bộ, chiến sĩ biên phòng đã kiên trì thực hiện “ba bám” - bám đơn vị, bám địa bàn, bám chủ trương, chính sách, “bốn cùng” - cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng dân tộc. Các phong trào thi đua yêu nước, các mô hình, chương trình tiêu biểu như: “Bộ đội Biên phòng chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Nâng bước em tới trường”, “Hãy làm sạch biển”, Chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”... đem lại kết quả cụ thể, thiết thực, góp phần xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở trong sạch, vững mạnh; phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn biên giới, thực hiện có hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Hình ảnh người “Thầy thuốc quân hàm xanh”, “Thầy giáo quân hàm xanh”, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng quên mình giúp dân trong phòng, chống lụt bão, cứu hộ, cứu nạn đã in đậm trong tâm trí nhân dân cả nước. Đặc biệt, trong thời gian vừa qua, cùng với các lực lượng chức năng, gần 7.000 cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng đã và đang ngủ lán, căng mình tại hơn 1.600 tổ, chốt biên giới để tăng cường tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn xuất nhập cảnh trái phép; nhiều đơn vị đã chủ động nhường nơi ăn, chốn nghỉ, huy động lực lượng phục vụ, chăm sóc, bảo đảm điều kiện tốt nhất cho người nhập cảnh thực hiện cách ly, phòng, chống dịch Covid-19. Những việc làm đó đã góp phần củng cố và tăng cường niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang nhân dân, qua đó góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” đáp ứng yêu cầu sự nghiệp bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan, nhất là trong xu thế hội nhập đang đặt ra nhiều khó khăn thách thức đối với công tác xây dựng “thế trận lòng dân” ở khu vực biên giới, đó là: khoảng cách phát triển giữa vùng biên giới với các vùng khác trong cả nước có xu hướng gia tăng; các thế lực thù địch, phản động không ngừng lôi kéo, kích động, tăng cường hoạt động chống phá gây mất lòng tin của đồng bào đối với Đảng, chế độ, chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc; các hoạt động truyền đạo trái pháp luật, buôn lậu, gian lận thương mại, tội phạm ma túy, mua bán người qua biên giới... vẫn diễn biến rất phức tạp. Những thách thức nêu trên nếu không sớm được khắc phục sẽ làm giảm sức mạnh của “thế trận lòng dân” trong việc bảo vệ biên cương của Tổ quốc.

Để tiếp tục củng cố, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc ở khu vực biên giới, tạo nền tảng xây dựng thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh, thời gian tới, cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh khu vực biên giới, nhất là Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 28-9-2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia, Nghị quyết số 88-2019-QH14 của Quốc hội khóa XIV phê duyệt Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030. Kết hợp chặt chẽ chính sách phát triển kinh tế - xã hội gắn với giữ vững quốc phòng - an ninh, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, tạo môi trường thuận lợi, ổn định dân cư lâu dài ở khu vực biên giới. Đây là nhân tố có tính chất quyết định trong việc xây dựng “thế trận lòng dân”, là mục tiêu của cách mạng, là động lực thúc đẩy sức mạnh của toàn dân.

Hai là, tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh cho toàn dân, trước hết là đội ngũ cán bộ, đảng viên, các tổ chức đoàn thể và nhân dân các dân tộc trên địa bàn biên giới. Làm tốt công tác tuyên truyền để mọi người dân không chỉ nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, mà còn hiểu rõ, hiểu đúng tình hình thực tế, bản chất của các vấn đề nhạy cảm, phức tạp đang diễn ra, những thách thức về an ninh phi truyền thống khu vực biên giới, vạch rõ các quan điểm sai trái, luận điệu phản động, âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch nhằm tạo nên sự đồng thuận “ý Đảng, lòng dân”. Trên cơ sở đó, mỗi người dân nhận thức đúng quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm đối với nhiệm vụ quốc phòng - an ninh ở địa phương, nâng cao cảnh giác cách mạng, tỉnh táo trước các thủ đoạn chống phá của kẻ xấu, tự giác tham gia cùng các cấp, các ngành, các lực lượng thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia.

Ba là, tiếp tục đẩy mạnh công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng; đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Để xây dựng “thế trận lòng dân” ở khu vực biên giới thì trước hết phải xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, nhất là hệ thống chính trị ở cơ sở thật sự trong sạch, vững mạnh. Các cấp ủy đảng, chính quyền, đội ngũ cán bộ, công chức, đảng viên cần tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu. Thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, tăng cường đối thoại, kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc của người dân với tinh thần “việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh”. Chú ý đẩy mạnh phong trào thi đua nhằm phát hiện, khen thưởng các điển hình tiên tiến về xây dựng “thế trận lòng dân” và nhân rộng trong toàn xã hội.  Thực tiễn đất nước qua gần 35 năm đổi mới, đặc biệt là những kết quả quan trọng trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng; phòng, chống dịch Covid-19 vừa qua là minh chứng rõ nhất để không ngừng củng cố và tăng cường lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. 

Bốn là, đổi mới toàn diện, đồng bộ các mặt công tác biên phòng, thường xuyên và chủ động nắm chắc tình hình, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống; đấu tranh khôn khéo, kiên quyết và có hiệu quả đối với tội phạm và các đối tượng vi phạm pháp luật, giữ vững ổn định chính trị, giữ gìn an ninh khu vực biên giới. Đổi mới và nâng cao chất lượng công tác vận động quần chúng nhằm tăng cường đoàn kết quân dân ở khu vực biên giới trong tình hình mới. Bộ đội Biên phòng phải ra sức phấn đấu làm tròn vai trò nòng cốt trong xây dựng nền Biên phòng toàn dân; đồng thời có nhiều hình thức, phương pháp tiến hành công tác xây dựng khối đoàn kết quân dân; tích cực tham gia xây dựng cơ sở chính trị, phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực biên giới, nhất là việc tuyên truyền, vận động, giáo dục hướng dẫn và giúp đỡ nhân dân thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, mỗi cán bộ, chiến sĩ phải thực hiện tốt phương châm: thận trọng, kiên nhẫn, kiên quyết, hiểu phong tục tập quán, tín ngưỡng, tôn giáo, lễ hội của địa phương để nghe được dân nói, nói cho dân hiểu. Coi trọng “lời nói đi đôi với việc làm”, “làm trước, nói sau”, làm đến đâu, chắc đến đó, lấy hiệu quả công tác làm tiêu chí đánh giá hoàn thành nhiệm vụ của bộ đội trên từng cương vị được giao. Đồng thời bộ đội phải luôn có thái độ và ý thức chấp hành nghiêm túc 12 điều kỷ luật trong quan hệ quân dân; rèn luyện ý thức tự giác, tính độc lập tự chủ, nhất là trong điều kiện công tác xa đơn vị; tôn trọng, lắng nghe ý kiến đóng góp của nhân dân; xây dựng đạo đức, lối sống giản dị, khiêm tốn, tâm huyết, trách nhiệm, nhiệt tình trong công việc tạo nên tình đoàn kết quân dân bền chặt, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

Nhân dịp Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ đội Biên phòng lần thứ 15 (nhiệm kỳ 2020 - 2025), chúc Bộ đội Biên phòng nói riêng và Quân đội nhân dân Việt Nam nói chung luôn vượt qua mọi khó khăn và giành thắng lợi trên mọi nhiệm vụ mà nhân dân, Đảng, Nhà nước tin tưởng giao phó.

ĐẶNG THỊ NGỌC THỊNH 

Ủy viên T.Ư Đảng, Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

(Theo Nhân dân điện tử)

Để văn hoá thực sự trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc...hơn lúc nào hết Đảng cần phải tăng cường lãnh đạo và đổi mới phương thức lãnh đạo của mình trong sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hoá con người trong thời kỳ mới.

Là hoạt động lãnh đạo quan trọng hàng đầu của Đảng Cộng sản, cho nên ngay sau khi ra đời, Ban Chấp hành Trung ương của Đảng Cộng sản Việt Nam đã quyết định thành lập Ban cổ động và tuyên truyền. Trong năm 1930, Ban cổ động và tuyên truyền Trung ương đã tiến hành triển khai nhiều hoạt động công tác tư tưởng rất có ý nghĩa như truyền bá sâu rộng “lời kêu gọi” của đồng chí Nguyễn Ái Quốc, thay mặt quốc tế cộng sản và Đảng cộng sản Việt Nam, truyền bá sâu rộng những văn kiện của Hội nghị thành lập Đảng như Chánh cương vắn tắt của Đảng, Sách lược vắn tắt của Đảng, chương trình tóm tắt của Đảng, Điều lệ vắn tắt của Đảng cộng sản Việt Nam… Đáng chú ý, có một văn kiện, một ấn phẩm của Ban cổ động và tuyên truyền TW Đảng mà Đảng ta lưu giữ được, đó là tài liệu: “Ngày quốc tế đỏ mồng 1 tháng tám” do Ban cổ động và tuyên truyền của Đảng Cộng sản ấn hành năm 1930. Đây là một hoạt động tư tưởng có ý nghĩa chính trị to lớn. Theo quyết định của Thường vụ Bộ Chính trị khoá VIII, ngày 1 tháng 8 hàng năm trở thành ngày truyền thống của ngành công tác tư tưởng của Đảng ta.

Vào thời điểm này, cả nước đang tưng bừng kỷ niệm 90 năm ngày truyền thống ngành tư tưởng, văn hoá, khoa giáo.

Lịch sử 90 năm qua của Đảng và của cách mạng Việt Nam mãi mãi còn ghi những đóng góp cực kỳ quan trọng của công tác tư tưởng, những cống hiến xuất sắc và những bước trưởng thành vượt bậc của những thế hệ cán bộ chiến sỹ trên mặt trận vẻ vang này. Lịch sử 90 năm hoạt động tư tưởng của Đảng ta đã ghi nhận những thành tựu rất quan trọng trong tư duy lý luận về văn hoá, con người, về vai trò của văn hoá con người, về kinh nghiệm xây dựng và phát triển nền văn hoá và con người Việt Nam qua các thời kỳ của sự nghiệp cách mạng Việt Nam.

 Ảnh minh họa: Chinhphu.vn