Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh tuy ngắn gọn, nhưng toàn vẹn, không thiếu việc gì, không sót một ai; trong đó, Người đặc biệt quan tâm đến giáo dục, đào tạo thanh niên, bởi: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”¹. Suốt đời, Người luôn quan tâm tới thế hệ trẻ và đặt niềm tin sâu sắc vào khả năng cách mạng của thanh niên. Trong Di chúc, Người căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”². Người cho rằng, giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là giúp họ trở thành người công dân tốt, người lao động tốt, người chiến sĩ tốt, người chủ tương lai của đất nước. Việc rèn luyện phẩm chất đạo đức phải luôn gắn bó chặt chẽ với bồi dưỡng năng lực, để: “thanh niên phải có đức, có tài”³. Vì vậy, đức và tài, “hồng” và “chuyên”, phẩm chất và năng lực phải kết hợp chặt chẽ với nhau mới làm cho thanh niên trở thành con người toàn diện.

Thanh niên Quân đội là một bộ phận ưu tú, vừa mang đầy đủ bản chất và truyền thống của thanh niên Việt Nam, vừa hội tụ đầy đủ bản chất và truyền thống vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng. Thanh niên Quân đội là lực lượng hoạt động trong lĩnh vực đặc thù - lĩnh vực quân sự. Vì vậy, nội dung và yêu cầu giáo dục đạo đức cách mạng theo đó cũng đòi hỏi cao hơn. Để xây dựng và hoàn thiện nhân cách của thanh niên nói chung và thanh niên Quân đội nói riêng, theo Hồ Chí Minh, phải đưa giáo dục đạo đức cách mạng lên hàng đầu. Đối với mỗi thanh niên, Người yêu cầu phải thấm nhuần hơn bao giờ hết tinh thần làm chủ nước nhà và phải học tập, trau dồi đạo đức cách mạng, bởi vì: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”⁴. Đồng thời, Người chỉ ra phương pháp rèn luyện đạo đức tối ưu nhất, đó là tự trau dồi đạo đức cách mạng: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”⁵. Nói đến nội dung giáo dục đạo đức cách mạng, vấn đề quan trọng hàng đầu được Bác quan tâm là làm cho thanh niên nhận thức được rằng: đạo đức cách mạng tức là tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng và hiếu với dân. Để hiếu với dân như lời của Người, thanh niên Quân đội phải biết yêu mến, quý trọng nhân dân, học tập, làm việc và chiến đấu vì nhân dân, Người viết: “Quân đội ta là quân đội nhân dân, do dân đẻ ra, vì dân mà chiến đấu, yêu nước, yêu dân, cho nên hy sinh kham khổ”⁶. Hồ Chí Minh tuyệt nhiên không nói những điều cao xa, chung chung, trừu tượng về đạo đức và cũng không đồng ý cách giáo dục đóng khung trong sự tu tâm, dưỡng tính để tìm thấy sự yên ổn của cá nhân. Với bộ đội: “Đạo đức cách mạng có thể nói tóm tắt là: Nhận rõ phải, trái. Giữ vững lập trường. Tận trung với nước” và “đạo đức cách mạng gồm trong mười điều kỷ luật” và phải được thể hiện trong hành động cách mạng. Người có đạo đức là người tự rèn đức, luyện tài, tự ý thức mình phải làm gì và làm như thế nào để góp phần xây dựng Quân đội ta ngày càng trưởng thành, lớn mạnh.

Các gương mặt thanh niên Quân đội, Công an tiêu biểu tại buổi lễ (Ảnh Tạp chí Tuyên giáo)

(tindautruongdanchu)-Lịch sử quá trình cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng ngay từ năm 1930 đến nay gắn liền với cuộc đấu tranh hết sức quyết liệt nhằm chống lại những ảnh hưởng của chủ nghĩa cơ hội: Chống ảnh hưởng của chủ nghĩa cơ hội xét lại Tờrốtkít, chủ nghĩa cơ hội xét lại hiện đại.

Nhận diện chủ nghĩa cơ hội xét lại Tờrốtkít, thấy được tính chất nguy hại của nó đối với phong trào cách mạng vô sản thế giới nói chung và đối với phong trào cách mạng Việt Nam nói riêng; thấy được cuộc đấu tranh quyết liệt chống lại ảnh hưởng của chủ nghĩa cơ hội xét lại Tờrốtkít đối với cách mạng Việt Nam là điều hết sức quan trọng. Theo Lênin: Chủ nghĩa cơ hội là sự hi sinh những lợi ích căn bản chỉ vì những lợi ích cục bộ, kịp thời (Lênin, Toàn tập, tập 42, Nxb TB, M. 1977, tr. 70)

Tham nhũng “vặt” là vấn nạn của đất nước, đã và đang “gặm nhấm”, làm suy đồi đạo đức xã hội, mục ruỗng thể chế chính trị. Nhận diện, chỉ rõ thực trạng, hệ lụy, nguyên nhân và đề ra giải pháp để từng bước triệt tiêu vấn nạn này là yêu cầu cấp thiết của Đảng, Nhà nước, cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, trước hết là của cấp ủy, người đứng đầu chính quyền các cấp.

I - Thực trạng, hệ lụy và nguyên nhân tham nhũng “vặt” ở nước ta

Hiện nay, tham nhũng đã trở thành nguy cơ hiện hữu dẫn đến sự suy đồi văn hóa, đạo đức của con người, xã hội; lực cản không nhỏ đối với sự phát triển của đất nước. Tham nhũng thường có hai loại: tham nhũng “lớn” và tham nhũng “vặt”. Tuy nhiên, ranh giới giữa tham nhũng “lớn” và tham nhũng “vặt” rất mỏng manh, chia ra như vậy là để phân biệt một cách tương đối nhằm tìm ra phương thuốc đặc trị từng loại. Tham nhũng “vặt” là hành vi của những người: “a. Cán bộ công chức, viên chức; b. Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn - kỹ thuật trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân; c. Cán bộ lãnh đạo, quản lý trong doanh nghiệp của Nhà nước; cán bộ lãnh đạo, quản lý là người đại diện phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp; d. Người được giao nhiệm vụ, công vụ có quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó”¹ lợi dụng chức trách, quyền hạn, nhiệm vụ để nhũng nhiễu, gây khó khăn nhằm vụ lợi từ tổ chức, doanh nghiệp và người dân, với giá trị vật chất không lớn, chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự. Hành vi này diễn ra từ lâu, hằng ngày, ở nhiều nơi, nhiều cơ quan, tổ chức và các vị trí khác nhau ở cấp cơ sở², thậm chí gần như đã trở thành “thông lệ”, “thói quen”,  hình thức “bôi trơn”, “văn hóa” của không ít cán bộ, công chức, viên chức. Nó được ví như “bệnh ghẻ ruồi”, cứ dấm dứt, dai dẳng, dễ lây lan, làm cho từng cá nhân, cả xã hội bức xúc, bất an và “tình trạng tham nhũng “vặt” vẫn chưa được ngăn chặn, kiềm chế”³.

Ảnh minh họa

Sự tha hóa quyền lực dẫn đến hiện tượng cán bộ từ đỉnh cao quyền lực dễ trượt dài trên con dốc chủ nghĩa cá nhân bởi những căn bệnh đặc quyền đặc lợi, vinh thân phì gia đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra từ rất sớm, ngay từ những ngày đầu non trẻ của nhà nước. Thế nhưng trong giai đoạn hiện nay, trước tác động của mặt trái cơ chế thị trường, những căn bệnh ấy đã và đang xuất hiện trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên…

Nhức nhối những điều trông thấy

Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII của Đảng đã định vị những căn bệnh ấy trong các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị với biểu hiện thứ 9: “Vướng vào "tư duy nhiệm kỳ", chỉ tập trung giải quyết những vấn đề ngắn hạn trước mắt, có lợi cho mình; tranh thủ bổ nhiệm người thân, người quen, người nhà dù không đủ tiêu chuẩn, điều kiện giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý hoặc bố trí, sắp xếp vào vị trí có nhiều lợi ích”. Nó cũng nằm trong các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống, trong đó có biểu hiện thứ 8: “Thao túng trong công tác cán bộ; chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy luân chuyển, chạy bằng cấp, chạy tội... Sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi”.

Soi vào thực tiễn vừa qua, đáng buồn thay có rất nhiều câu chuyện vi phạm. Vụ việc hàng loạt thí sinh là con các cán bộ lãnh đạo ở Sơn La, Hà Giang, Hòa Bình, Lạng Sơn sửa điểm thi để đỗ vào đại học gây bức xúc dư luận, mang bóng dáng một vụ tham nhũng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công bằng xã hội và tương lai đất nước. Rồi đây sự việc sẽ được điều tra, làm rõ nhưng chắc chắn không thể không có sự liên quan trách nhiệm của những cán bộ là cha mẹ của học sinh.

Ảnh minh họa

Thực tiễn Việt Nam và thế giới cho thấy, chỉ khi thực hiện đầy đủ quyền tự do dân chủ thì tính sáng tạo của nhân dân mới thăng hoa và vai trò của họ mới được phát huy tối đa.

Lúc sinh thời, Bác Hồ quan tâm đặc biệt đến công tác xây dựng Đảng, trong đó vấn đề quan trọng hàng đầu là Đảng phải dũng cảm, thẳng thắn thừa nhận sai lầm, khuyết điểm. Người cho rằng: “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”.

Quan điểm trên đây của Bác Hồ luôn có giá trị xuyên suốt, phổ quát. Thực tiễn cho thấy, một Đảng tiến bộ đến mấy cũng có lúc phạm sai lầm. Điều quan trọng là phải nhận ra sai lầm, khuyết điểm để sửa chữa, xác định đúng mục tiêu và con đường cách mạng phù hợp với xu thế phát triển của nhân loại.

Đặc biệt với Đảng ta được Hiến pháp quy định “…là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội” (Điều 4, Hiếp pháp 2013). Vì vậy Đảng có sứ mệnh lịch sử đối với vận mệnh của Quốc gia và phồn thịnh của nhân dân.

Quốc gia hưng thịnh, văn minh hay không; nhân dân được tự do, hạnh phúc, thịnh vượng hay không là tùy thuộc vào mục tiêu, con đường mà Đảng lựa chọn. Gần 74 năm Đảng nắm quyền lãnh đạo Nhà nước đã minh chứng điều đó.

Để Đảng hoàn thành sứ mệnh của mình thì vấn đề xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước đóng vai trò quyết định.

Trong phạm vi bài viết này, người viết bài xin nêu một số vấn đề có tính thực tiễn thuộc một số nguyên lý mà Chủ tịch Hồ Chí minh đã chỉ ra trong quá trình lãnh đạo của Đảng.

Ảnh: Lê Anh Dũng

Một trong những vấn đề dư luận xã hội bày tỏ sự quan ngại thời gian gần đây là một bộ phận cán bộ, đảng viên có những biểu hiện vi phạm chuẩn mực đạo đức, vướng vào tệ nạn xã hội. Nếu không có những giải pháp ngăn chặn kịp thời thực trạng này thì không chỉ làm xói mòn niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ mà còn tác động tiêu cực đến việc xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam.

Nỗi lo về tình trạng đạo đức xuống cấp, vi phạm tệ nạn xã hội

Tệ nạn xã hội là một hiện tượng lệch chuẩn xã hội, nó thường được biểu hiện dưới những hành vi vi phạm đạo đức, pháp luật, gây hậu quả xấu đối với đời sống xã hội. Tệ nạn xã hội không những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, tinh thần, đạo đức của con người, mà còn làm rạn nứt hạnh phúc gia đình, làm mọt ruỗng văn hóa và gây mất trật tự an toàn xã hội.

Băn khoăn trước thực trạng một bộ phận người dân trong xã hội, trong đó có cả cán bộ, đảng viên có những biểu hiện, hành vi thiếu chuẩn mực, vi phạm thuần phong mỹ tục dân tộc và đạo đức xã hội, mới đây, trong buổi làm việc với Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nói rằng “cảm thấy xót ruột khi đạo đức xã hội xuống cấp”. Người lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước ta đã nhấn mạnh rằng: Đạo đức là nền tảng tinh thần của xã hội. Càng phát triển kinh tế thị trường thì càng phải quan tâm chăm lo giữ gìn văn hóa, đạo đức, vì đó là bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa.

Không nghiêm khắc rèn luyện bản thân, nhân cách cán bộ, đảng viên sẽ “xuống dốc” không phanh

Không ai phủ nhận những giá trị tích cực mà nền kinh tế thị trường đã mang lại cho xã hội và con người. Tuy nhiên, những mặt trái của cơ chế thị trường “cộng sinh” với lối sống lai căng, văn hóa độc hại du nhập từ bên ngoài vào khiến tệ nạn xã hội có nguy cơ trỗi dậy và làm băng hoại đạo đức xã hội. Cán bộ, đảng viên cũng là con người nên khó tránh khỏi những ảnh hưởng, tác động của môi trường xã hội ở cả mặt tốt và mặt xấu, ở cả chiều hướng tích cực và tiêu cực. Thực tế cho thấy, trước sự “cám dỗ, mê hoặc” của những “chiếu bài, ván bạc” hay lời “mời gọi quyến rũ” từ vũ trường, nhà hàng, khách sạn, thậm chí chiêu bài “mỹ nhân kế” làm chao đảo cả một triều chính xưa kia cũng có thể tái diễn để trở thành “cái dây thòng lọng” đối với bất cứ cán bộ, đảng viên nào thiếu bản lĩnh, thiếu tỉnh táo, thiếu nghiêm khắc với chính mình.

Ảnh minh họa. Nguồn: laodong.vn.

Tham nhũng là tệ nạn nguy hiểm nhất, được ví như “quốc nạn”, “giặc nội xâm”, gây hậu quả xấu trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, làm suy yếu bộ máy Đảng và Nhà nước, giảm lòng tin của nhân dân vào chế độ, dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Bởi vậy, việc phòng, chống tham nhũng gắn với phòng, chống “tự diến biến”, “tự chuyển hóa” được xác định là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, quyết tâm chính trị cao của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Những nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam cho thấy, tham nhũng là hiện tượng xã hội gắn với xuất hiện chế độ tư hữu, hình thành giai cấp, sự ra đời, phát triển của bộ máy nhà nước và các quyền lực công cộng khác; tồn tại ở mọi chế độ với mức độ khác nhau, gây nhiều hệ lụy phức tạp trong đời sống xã hội. Đó là căn bệnh “tứ chứng nan y” của mọi nhà nước, nếu không có chế tài ngăn chặn hiệu quả, sẽ tạo kẽ hở cho tham nhũng nảy sinh, phát triển. Ở Việt Nam, tham nhũng thường xảy ra đối với những người có chức, có quyền trong hệ thống chính trị, nhưng họ đã phai nhạt lý tưởng cách mạng, không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao; không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng và các quy định của Hiến pháp, pháp luật; sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi, hám danh, ham quyền lực; quan liêu, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của nhân dân. Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã chỉ ra đó là những biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. “Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” không chỉ diễn ra trong lĩnh vực chính trị, tư tưởng mà còn diễn ra cả trong lĩnh vực đạo đức, lối sống, làm hư hỏng cán bộ, ảnh hưởng đến vị thế, uy tín của Đảng trong đời sống xã hội.

Công tác phòng chống tham nhũng trong năm 2018 đã có nhiều bước tiến mạnh với nhiều chủ trương, giải pháp đột phá. (Ảnh minh họa)

Thực thi quyền lực và kiểm soát quyền lực là để bảo đảm quyền lực luôn được sử dụng đúng người, đúng mục đích, nhất là đối với những cán bộ, đảng viên có chức quyền, nhằm ngăn ngừa sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" của người được trao quyền - một trong những nguy cơ, đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ. Vì thế, V.I. Lênin và Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm vấn đề kiểm soát quyền lực để phòng chống sự suy thoái trong Đảng, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

Quyền lực và cách thức để kiểm soát quyền lực

Quyền lực “là quyền hành và thế lực mạnh, đủ để quyết định các công việc: nắm quyền lực trong tay- dùng quyền lực ép người ta phải nghe theo, làm theo”[1]; còn kiểm soát quyền lực là “kiểm tra, xem xét, nhằm ngăn ngừa những sai phạm các quy định” và đặt quyền lực “trong phạm vi quyền hành và trách nhiệm”[2] của những người đã được giao/phân công/ủy nhiệm thực thi quyền lực.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Cần có cơ chế kiểm soát quyền lực cho tốt, nhốt quyền lực vào trong lồng cơ chế

“Phải đặc biệt giữ gìn, phát huy hình ảnh, uy tín của quân đội, giữ vững niềm tin yêu của nhân dân đối với quân đội. Muốn vậy, kỷ luật, kỷ cương phải nghiêm, quân đội phải làm gương cho các nơi khác”-đó là phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư, Bí thư Quân ủy Trung ương Nguyễn Phú Trọng (nay là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Bí thư Quân ủy Trung ương) tại Hội nghị Quân ủy Trung ương phiên họp cuối năm 2017. Tinh thần chỉ đạo ấy đã và đang được thể hiện rất rõ qua việc xử lý sai phạm của một số cán bộ cao cấp trong quân đội thời gian gần đây…

Xử lý nghiêm minh, không có vùng cấm

Việc Kỳ họp thứ 35 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương mới đây thông báo kết luận kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với Ban Thường vụ Đảng ủy Quân chủng Hải quân và xem xét, thi hành kỷ luật một số cán bộ cấp cao ở Quân khu 9 không phải là những gì bất thường, đột biến mà chỉ là việc tiếp tục triển khai những chủ trương nhất quán, quyết liệt trong đấu tranh phòng, chống tiêu cực của Đảng, Nhà nước, Quân đội ta. Trước đó, năm 2018, một số cán bộ cấp cao quân đội, trong đó có cả tướng lĩnh đã phải chịu xử lý nghiêm minh theo pháp luật và kỷ luật của Đảng, Nhà nước và quân đội do có những sai phạm liên quan tới quản lý kinh tế, quản lý đất quốc phòng. Đây là những lĩnh vực nhạy cảm, phức tạp, bị nhiều tác động của mặt trái kinh tế thị trường.

Ảnh minh họa. Nguồn: vnmedia.vn

Thông thường, thái độ, hành vi của con người và các quan hệ xã hội được định hướng và điều chỉnh bởi nhiều loại giá trị, trong đó, nổi lên 2 loại giá trị chủ yếu là: đạo đức và quyền lợi. Đạo đức từ chỗ là những yêu cầu, thường là cao hơn nhiều đối với con người thì nay trong điều kiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), yêu cầu đó vẫn cao hơn nhưng đã và đang tiệm cận gần hơn với quy luật cung cầu, đồng thời, gắn với quyền lợi được thể chế hóa trong Nhà nước pháp quyền XHCN.

Đạo đức tiệm cận gần hơn với quy luật cung cầu và gắn với quyền lợi

Đạo đức trong điều kiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN và Nhà nước pháp quyền XHCN - có thể gọi chung là thể chế thị trường - pháp quyền (định hướng) XHCN - cơ bản vận hành theo quy luật cung cầu và gắn với các chế tài xử lý vi phạm bằng pháp luật. Ở Việt Nam, đạo đức được xây dựng theo định hướng XHCN, mà cơ bản, vẫn không nằm ngoài thuộc tính phổ biến của thị trường là: Hoạt động theo quy luật cung cầu và gắn với các chế tài xử lý vi phạm, đồng thời, cũng không ngoài thuộc tính phổ biến của Nhà nước pháp quyền là tổ chức, vận hành bằng pháp luật; và đặc trưng của định hướng (và cả thuộc tính) XHCN là nhằm giải quyết ổn thỏa quyền lợi chung và riêng ngay từ đầu, trong suốt quá trình và từng bước bảo đảm quyền lợi của đại đa số thành viên xã hội theo mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh của sự nghiệp đổi mới đất nước.

Ảnh minh họa

Không gian xã hội trên Internet (không gian mạng) mang lại nhiều giá trị tích cực cho sự phát triển của xã hội và cá nhân. Tuy nhiên, cùng với những lợi ích to lớn, các đe dọa từ không gian mạng đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều quốc gia. Nếu không được bảo vệ, không gian mạng có thể tạo ra những nguy cơ lớn về an ninh, chủ quyền quốc gia, cũng như các mối nguy hại khác. Vì vậy, nâng cao ý thức làm chủ và bảo vệ không gian mạng của cán bộ, đảng viên và nhân dân là rất quan trọng và cấp thiết.

Lợi ích và các mối đe dọa an ninh trên không gian mạng

Cùng với sự phát triển không ngừng của các dịch vụ Internet, đặc biệt là sự xuất hiện và phát triển nhanh chóng của các kết nối không dây 3G, 4G, 5G, mạng xã hội, các thiết bị di động thông minh và dịch vụ điện toán đám mây, con người tương tác đa chiều hơn, phản ánh sinh động, tức thời hơn với mọi mặt đời sống và các mối quan hệ xã hội. Chính điều này đã biến Internet trở thành không gian xã hội mới, nơi con người có thể thực hiện các hành vi mang bản chất xã hội của mình, như giao tiếp, sáng tạo, lao động, sản xuất, tiêu dùng, học tập và vui chơi giải trí, không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Không gian xã hội đó được gọi là “không gian mạng” hay “không gian ảo”.

Không gian mạng là mạng lưới kết nối của cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bao gồm mạng viễn thông, mạng internet, mạng máy tính, hệ thống xử lý và điều khiển thông tin, cơ sở dữ liệu; là nơi con người thực hiện các hành vi xã hội không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Ảnh:hocluat.vn

Một loạt các tướng lĩnh, sỹ quan quân đội và các cán bộ lãnh đạo bị Ủy ban Kiểm tra T.Ư vạch ra các sai phạm trong quá trình công tác của mình và đề nghị mức kỷ luật tương xứng đã cho thấy ngọn lửa chống tham nhũng tiếp tục bùng cháy và lan rộng, lần này là các nhân vật từng giữ các cương vị trọng yếu. 

Mắc sai phạm bị xử lý là chuyện đương nhiên, theo đúng tinh thần pháp luật nhưng cũng không khỏi đau xót cho những người thực sự có công trạng và cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Song, đau xót hơn tất cả và nỗi đau này thuộc về nhân dân khi chứng kiến tài sản của quốc gia, tài nguyên của đất nước bị “xẻ thịt” và bán rẻ cho tư nhân mà không ai làm gì được. 

Hình minh họa

Nguyên nhân cốt lõi gây ra yếu kém, tụt hậu trong phát triển kinh tế - xã hội trong 3 thập kỷ qua là do chúng ta chưa thoát khỏi mô hình Xô Viết trong quản trị quốc gia.

LTS:Tuần Việt Nam mở Diễn đàn "Vì Việt Nam hùng cường" với mong muốn thu nhận từ quý độc giả những ý kiến, bài viết về các giải pháp phát triển đất nước trong tất cả các lĩnh vực nhằm khơi thông tiềm năng phát triển, cổ vũ niềm tin của cộng đồng vào tương lai Việt Nam.

Chủ đề đầu tiên của Diễn đàn tập trung vào thể chế kinh tế. Mời quý vị cùng theo dõi. 

Nhân đọc bài viết gồm 3 phần “Việt Nam đã đụng trần để kích thích tư duy, sáng tạo cho phát triển đất nước”, “Việt Nam ở vào tình thế bây giờ hoặc không bao giờ” và “Nhà nước không bao cấp và không tạo rủi ro cho doanh nghiệp” của tác giả Nguyễn Đình Cung và bài “Tụt hậu vòng 2, chúng ta có dám nhìn nhận để vươn lên” của tác giả Nguyễn Quang Thái đăng trên Diễn đàn Vì Việt Nam hùng cường của Tuần Việt Nam/ VietNamNet, tôi muốn bày tỏ sự đồng tình và nhất trí cao với các tác giả.

Đồng thời, tôi cũng muốn nói rõ hơn, bổ sung một số khía cạnh mà tôi cho là quan trọng để góp tiếng nói với hai tác giả. Nhiều vấn đề quan trọng đó tôi ta đã nêu trong các bài viết trước (xem các link kèm trong bài). Bài viết này sẽ tập trung vào việc đổi mới thể chế ở nước ta “vẫn chủ yếu cải biến trong mô hình Xô Viết trước đây hay mô hình nhà nước xã hội chủ nghĩa kiểu cũ” mà tác giả Nguyễn Đình Cung nêu ra.

Tụt hậu xa hơn về kinh tế

Trước hết, tôi muốn nêu lại tình trạng tụt hậu của đất nước. Tác giả Nguyễn Đình Cung viết rất đúng, rất chi tiết về “GDP ngày càng suy giảm”. Tuy nhiên, để chứng minh cho nhận định của mình, tác giả mới chủ yếu dừng lại ở tốc độ tăng GDP tăng trưởng thấp (tính bằng phần trăm), nên chưa thấy hết thực trạng nền kinh tế của nước ta.

Còn trong bài của mình, bằng các số liệu cụ thể (tính bằng số tuyệt đối) tác giả Nguyễn Quang Thái khẳng định “chúng ta đã bị tụt hậu và tụt hậu xa hơn trên một số lĩnh vực quan trọng khi tình hình thế giới biến chuyển nhanh”.

Người viết đồng tình với hai tác giả và chỉ bổ sung một ý nhỏ: Mong văn kiện Đại hội XIII tới đây cần nói rõ ràng rằng, Việt Nam đã và đang bị tụt hậu xa hơn về kinh tế so với các nước trong khu vực và trên thế giới, chứ không còn là “nguy cơ” như Đảng đã cảnh báo cách đây ¼ thế kỷ và hệ lụy là chúng ta bị thua thiệt trong cuộc cạnh tranh kinh tế đang diễn ra chóng mặt hiện nay.

Trên cơ sở đó, cần tìm cho kỳ được nguyên nhân đích thực để đưa ra các giải pháp phù hợp nhất nhằm nhanh chóng đưa đất nước vượt qua tụt hậu trước khi vươn lên tầm cao hơn.

Một vài quy ước

Trước khi đi vào phần chính, tôi muốn nêu một vài quy ước. Thực chất của đổi mới thể chế là đổi mới đường lối, chính sách phát triển đất nước và đường lối, chính sách quản trị quốc gia. Hiểu đổi mới thể chế theo nghĩa đó thì các nguyên nhân cản trở phát triển đất nước, đẩy đất nước tụt hậu về kinh tế xa hơn so với thế giới và các nước trong khu vực mà hai tác giả đã nêu ra trong các bài viết của mình là khá rõ ở lĩnh vực nào!

Đổi mới chính trị “không đồng bộ” và “không đi liền với đổi mới kinh tế” gây ra lực cản đối với đổi mới kinh tế đã được nhắc đến nhiều trong các văn kiện chính thức. Ảnh: Lê Anh Dũng

Một thực tế thời gian gần đây cho thấy, trước sự tác động mạnh mẽ của mạng xã hội, bất cứ một vụ việc nào gây bức xúc cũng nhận được rất nhiều luồng ý kiến trái chiều từ cư dân mạng. Thậm chí, một số người dân quá bức xúc đã tìm đến tận nhà đối tượng có những hành vi phản cảm như xịt sơn lên tường nhà, ném chất bẩn vào nhà.

Việc này không chỉ ảnh hưởng đến gia đình, người thân ảnh hưởng đến cả hàng xóm và môi trường sống xung quanh mà còn là hành vi vi phạm pháp luật, nếu hành vi vượt quá giới hạn thì sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Cùng TS. Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý bàn luận về vấn đề này.

Nguồn ANTV

Tham nhũng và phòng, chống tham nhũng luôn là đại sự sinh tử, thành bại.

Vấn đề tham nhũng và chống tham nhũng luôn là đại cuộc sinh tử, thành bại của muôn thời, của mọi quốc gia, dân tộc trên hoàn cầu, tự cổ chí kim. 

Sử sách chép rằng, ở thành cổ đại Athen, khoảng 2500 năm về trước, nếu bất kỳ chính khách nào phạm vào một trong hai tội sau đây thì sẽ bị đuổi khỏi thành 10 năm; và cố nhiên, trong 10 năm đó, kẻ ấy không được tham gia chính sự. Đó là hai tội tham nhũng và tội hủ hóa nam nữ. Điều đó cho thấy, phẩm hạnh một nhà chính trị, ngay từ thời cổ đại, rất được coi trọng; nó quyết định danh dự, uy tín của những chính trị gia và uy tín, sức mạnh của chế độ. Và, vì thế, đã đặt vấn đề chống tham nhũng quan trọng đến nhường nào, trong các đại sự chính trị.

Nhìn sang phía Đông, vấn đề tham nhũng và chống tham nhũng, được xem trọng đặc biệt. Từ Trung Quốc, Ấn Độ tới Nhật Bản, Xin-ga-po, Ma-lai-xi-a... không quốc gia nào dám khinh suất trọng sự chết người này.

Với chúng ta, việc nước nhà thịnh vượng hay suy vong, dân tộc hùng cường hay bạc nhược... luôn là nỗi bận tâm lớn nhất trong các việc chính sự của muôn triều đại, sự liêm sỉ của ức triệu lòng dân xã tắc. Bảy trăm năm trước, bàn về việc chọn tướng, Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn nói: Lấy của mà thử xem có giữ được sự trong sạch không. Ngay từ thế kỷ XV, nhà vua Lê Thánh Tông, một ông vua rất sáng suốt và tạo nên sự thịnh trị nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam, đã có một câu nói, đúng hơn đó là lời cảnh báo xương máu, ngay giữa buổi thịnh trị, rằng: Nếu có cái gì đó làm cho triều đình đổ vỡ, làm cho muôn dân bại hoại, thì đó chính là nạn quan tham lại nhũng. Năm, sáu thế kỷ qua, điều đó, tôi nghĩ, không bao giờ cũ. 

Bỗng nhớ đến “ngũ họa” quốc vong mà tiền nhân tổng kết, cảnh báo khuyên răn có 5 nguy cơ làm mất nước: Một là, trẻ không kính già; hai là, trò không trọng thày; ba là, binh kiêu tướng thoái; bốn là, tham nhũng tràn lan; năm là, sĩ phu ngoảnh mặt. Lời tiên báo ấy của bảng nhãn Lê Quý Đôn, cách nay hơn 250 năm. Chỉ phạm vào một trong năm điều họa ấy thôi cũng đủ quốc sỉ bị tổn thương, liêm sỉ khó mà giữ trọn. Năm họa ấy hội lại, thì quốc sỉ mất, liêm sỉ cũng tan, thì đất nước tiêu vong, mà thân phận mỗi người tự do, cũng theo đó, mà mất! 

Vì thế, từ kinh nghiệm lịch sử có thể nói, phòng, chống tham nhũng là quyết sách chiến lược mang ý nghĩa sinh tử, mất còn của thể chế, của quốc gia - dân tộc chúng ta! Đặc biệt vấn đề này càng trở nên cấp bách trong bảy chục năm qua, kể từ khi Đảng ta cầm quyền, nhất là cực kỳ sinh tử nóng bỏng trong ba chục năm nay.

Tiếp nối Quốc lệnh 1946

Ngày 26-1-1946, trong tờ Quốc lệnh, do chính Chủ tịch Hồ Chí Minh ký và ban hành, Người ghi rõ, tại Điều 8 của phần Phạt: “Ăn cắp của công sẽ bị xử tử”. Tại Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII (tháng 1-1994), Đảng ta cảnh báo nghiêm khắc về nguy cơ thứ ba: Tham nhũng và tệ quan liêu ở tầm mức quốc nạn. Ăn cắp của công, ăn trộm chức vụ, tham nhũng quyền lực đẻ ra vô vàn những cơn bệnh khác, không chỉ làm băng hoại cá nhân mà còn có nguy cơ làm tan tành thể chế. 

Nay, không dừng là nguy cơ nữa mà đang là quốc nạn. Vì, ở không ít nơi, nạn tham nhũng, nạn ăn cắp đủ thứ, đủ quy mô và mức độ của công nguy hơn chuột đào chân tường; sóng xô đê vỡ; nhất là nạn “đạo vị”, nói như Bác Hồ hơn 70 năm về trước là “trộm cắp địa vị” đủ mánh lới có nguy cơ hoành hành, thậm chí làm nhiễu loạn cả không ít chốn công quyền... khiến cho bao người hiền tài, không ít bậc trí giả đành “rũ áo khoanh tay” hoặc chịu thúc thủ, ngặt vì nỗi “nước xa không cứu được lửa gần”.

Trộm cắp hay là tham nhũng về vật chất đó là sự ô nhục đã làm bại hoại quốc gia, làm nhục quốc thể, cá nhân thì táng tận liêm sỉ. Tham nhũng về chính trị, về quyền lực sẽ đẻ ra và dung dưỡng nhiều hủ bại có nguy cơ làm mục rỗng nhân tâm, phá nát lòng tin, làm băng hoại quốc gia. Quyền lực không phải của riêng ai, là của Nhân dân, Nhân dân trao nó cho những người làm công bộc của dân. Mà nếu bằng mọi thủ đoạn, họ chiếm đoạt nó, biến quyền được giao đó thành quyền sở hữu, nó trở thành mục tiêu hoạt động của họ thì rất nguy hiểm, thậm chí băng hoại cả dân tộc. Khi kim tiền liên kết với quyền lực thì tai họa khủng khiếp, khôn mà tiên lượng hậu họa. Bởi nó liên quan đến chế độ và rộng hơn là Lòng Dân, là sự sinh tử của dân tộc, là vị thế, sức mạnh và uy tín quốc gia.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chủ trì Phiên họp thứ 15 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, ngày 21-1-2019 - Nguồn: nhandantv.vn

Hiện nay, Việt Nam đang có khoảng 64 triệu người sử dụng Internet, 58 triệu tài khoản Facebook nên để đảm bảo cho ngần ấy người “bước” vào không gian mạng an toàn, tránh được những rủi ro luôn rình rập trong thế giới ẩn danh là việc không dễ.

>>Cạm bẫy trên không gian mạng: Cảnh giác với tội phạm mạng thời 4.0 (Bài 3)
>>Cạm bẫy trên không gian mạng: Tung tin thất thiệt, hậu quả nhãn tiền (bài 2)
>>Cạm bẫy trên không gian mạng: Lật tẩy bộ mặt của giang hồ mạng (bài 1)

Làm gì để không bị dẫn dắt bởi những tin vịt, tin xấu, tin độc trên Internet? Làm gì để không mua phải hàng nhái, hàng giả khi mua bán online; không uống phải thuốc chữa bệnh rởm, ăn phải thực phẩm không an toàn khi giao dịch trên Internet? 

Làm gì để không bị dẫn dụ bởi những chiêu lừa tình, lừa tiền qua chát; không bị lừa mua bán tiền ảo rởm; không bị dụ vào cái thòng lọng kinh doanh đa cấp? Làm gì để không bị hút vào những trò game bài đầy tính chất ăn thua; những đường dây đánh bạc; những trò đỏ đen sáng chơi, tối sạch cửa nhà? 

Hiện nay, Việt Nam đang có khoảng 64 triệu người sử dụng Internet, 58 triệu tài khoản Facebook nên để đảm bảo cho ngần ấy người “bước” vào không gian mạng an toàn, tránh được những rủi ro luôn rình rập trong thế giới ẩn danh là việc không dễ.

Trang bị bộ lọc tốt cho mình

Tham gia vào không gian mạng, người dùng nhận được vô cùng nhiều các hữu ích, đó là việc tiếp cận thông tin nhanh nhất, tương tác thuận tiện nhất, mở rộng mối quan hệ ít tốn kém nhất, giao dịch thương mại với giá cả hời nhất, giải trí rẻ nhất… 

Tuy nhiên, người dùng mạng cũng dễ gặp phải rất nhiều thứ tồi tệ, như dễ bị bội tín, dễ bị đối tác biến mất dạng, dễ cuỗm sạch tiền bạc mà chẳng biết cầu cứu ai… Nêu ví dụ đơn giản như việc mua bán hàng online vốn đang rất thịnh hành hiện nay để thấy, để không rơi phải hoàn cảnh tiền mất mà ôm hàng lởm cũng đòi hỏi có kỹ năng. 

Chỉ riêng lĩnh vực bán quần áo trên mạng thôi cũng đủ thấy muôn hình vạn trạng. Có rất nhiều shop online thường cập nhật những bộ váy áo đẹp về kiểu dáng, sang về chất liệu, giá cả lại hấp dẫn. Nhiều tín đồ thời trang vì thế chẳng ngại ngần giao dịch, nhưng khi tiền đã trao đi (chuyển khoản), hàng nhận về là thứ khác xa với ảnh quảng cáo. 

Chị Nguyễn Thu Hà, một người sành mua quần áo online cho biết, để được như ngày hôm nay, chị đã không ít lần “mất tiền ngu”. Sau khi phải trả học phí, chị đã biết lựa chọn cho mình những trang bán hàng uy tín và tẩy chay những địa chỉ “treo đầu dê bán thịt chó”. “Tôi đã định dạng được những shop bán hàng kém chất lượng để không bao giờ clik chuột nhưng hàng ngày lướt facebook, tôi vẫn thấy nhan nhản, vẫn thấy rất đông người comment đặt hàng. Với gần 60 triệu tài khoản facebook, chỉ cần tỷ lệ rất ít trong số này vào mua dù chỉ 1 lần là họ đã “ăn đủ” rồi”, chị Hà chia sẻ.

Việc ai đó đặt mua một sản phẩm điện tử hàng chục triệu được quảng cáo là hàng Nhật chính hãng như khi nhận về là hàng lởm không phải hiếm gặp. Hay như đặt mua loại thuốc đông dược được quảng cáo là sản phẩm gia truyền có thể chữa khỏi bệnh xương khớp, yếu sinh lý, thận, rụng tóc… nhưng uống hết mấy liệu trình, bệnh vẫn chẳng suy chuyển không có gì lạ. 

Bởi câu chuyện của anh bạn đồng nghiệp chia sẻ trên facebook để cảnh báo bạn bè, cộng đồng mạng về việc anh và nữ nghệ sỹ (nhân vật anh phỏng vấn) bị lợi dụng để quảng cáo cho một loại thuốc chữa bạc tóc, hói đầu là một ví dụ. Theo quảng cáo, nhà thuốc gia truyền này ở một huyện thuộc tỉnh Hà Tây cũ, đã chữa cho rất nhiều người thành công. Bằng chứng họ đưa ra là hình ảnh, anh bạn tôi đang ngồi phỏng vấn một nữ nghệ sỹ lớn tuổi nhưng có mái tóc dài, đen nhánh. 

Khi hình ảnh này lan truyền, đã có người inbox hỏi anh thêm thông tin và kinh nghiệm sử dụng thuốc. Đến lúc này, anh mới tá hỏa vào mạng xem thì phát hiện, họ ăn cắp cái ảnh anh đang phỏng vấn nghệ sỹ đã đăng báo để đăng quảng cáo trên facebook.

Kinh nghiệm mua bán hàng online cho thấy, nếu đủ tỉnh táo vẫn có thể mua được hàng chính hãng, hàng tốt từ những tài khoản mạng xã hội, bởi luôn có những tài khoản bán hàng chân chính. Nhưng việc này đòi hỏi người dùng mạng phải có kiến thức lẫn kỹ năng. 

Để trở thành một người mua hàng online thông thái, không phải dễ. Và khi chưa trở thành thượng đế thông thái, cái bạn mất là tiền. Nhưng khi đọc phải những tin giả, tin độc, tin xấu trên mạng, cái bạn mất lớn nhiều. Đó là sự lo lắng, sợ hãi, bị lôi kéo vào việc làm xấu, mất niềm tin… Thế nên, trước biển thông tin trên thế giới mạng, người dùng mạng phải biết cách chọn lọc. 

Trong những số báo trước, chúng tôi đã đề cập đến tình trạng đăng tin hoang báo về bệnh dịch tả lợn châu Phi có thể lây sang người, tiền giả đang lưu hành trên thị trường… Hay trước đây, người ta loan báo trên mạng về tình trạng bắt cóc trẻ em, nên có những người đi buôn gạo khi đến địa phương nọ đã bị vu là mẹ mìn. 

Những tin đồn trên mạng, cộng với hiện tượng nghi ngờ bị thổi phồng lên khiến cả làng quây bắt một người vô tội. Hiệu ứng đám đông trên mạng lan cả ra ngoài đời thực đã gây ra sự bất ổn trong đời sống. Thế nên, người dùng khi đã tạo được cho mình một bộ lọc thì không chỉ khi tiếp cận với thông tin trên mạng mà cả khi tham gia các giao dịch dân sự khác là đã thiết lập cho mình hành lang an toàn.

Ở góc độ quản lý Nhà nước, Bộ Thông tin truyền thông đã ban hành bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội nhằm hạn chế thông tin xấu, độc. Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Quang Tự Do, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử cho biết, điểm tích cực của mạng xã hội là đáp ứng nhu cầu người sử dụng về tính chia sẻ, tương tác, kết nối. Mạng xã hội cũng đang trở thành nơi nở rộ các hành vi thiếu văn hoá, xúc phạm tổ chức, cá nhân, là môi trường tốt cho các hành vi kinh doanh bất hợp pháp, lừa đảo… 

Từ cách nhìn nhận này và ghi nhận từ thực tế, thiết nghĩ mỗi người tham gia vào môi trường mạng phải biết trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết để tận dụng tối đa những hữu ích mà nó mang lại cũng như hạn chế mặt tiêu cực. Hiện nay, hành lang pháp lý về an ninh mạng đang dần hoàn thiện, đây là cơ sở để buộc mọi công dân phải tuân thủ những quy định của pháp luật trên không gian mạng và là chế tài để xử lý hành vi vi phạm.

Một tài khoản mạng xã hội đăng tin thất thiệt về việc lưu hành tiền giả

Tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày càng đa dạng, phức tạp và tinh vi. Thông qua các trang mạng xã hội, các ứng dụng gọi và gửi tin nhắn miễn phí như zalo, viber hay các trò games cùng vô vàn các trang mạng trên Internet, người dùng mạng dễ dàng trở thành miếng mồi cho các đối tượng xấu.

>>Cạm bẫy trên không gian mạng: Tung tin thất thiệt, hậu quả nhãn tiền (bài 2)
>>Cạm bẫy trên không gian mạng: Lật tẩy bộ mặt của giang hồ mạng (bài 1)

Nạn nhân của chúng có thể là những người già hưởng lương hưu, cánh chị em “nghiện fây” hoặc những người đàn ông trụ cột trong các gia đình hay các cô bé cậu bé tuổi ô mai. 

Tôi xin nêu ra đây con số, hiện Việt Nam có trên 30 nhà cái quốc tế tổ chức đánh bạc, cá độ bằng việc thiết lập hàng trăm trang web và đặt máy chủ tại nước ngoài để thấy, chỉ riêng lĩnh vực này thôi cũng đủ thấy, cờ bạc trên Internet phong phú, phức tạp và “chiều lòng” các con bạc thế nào.

Muôn hình vạn trạng

Tại Hội thảo và Triển lãm quốc tế về an toàn, an ninh mạng trong hành trình chuyển đổi số do Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin Truyền thông) và Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), Đại tá, PGS.TS Đỗ Anh Tuấn, Cục phó Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao cho biết: “Thông qua không gian mạng, nhiều đối tượng tiến hành lừa đảo qua tin nhắn rác, nhắn tin làm quen, gửi quà hoặc giả danh cơ quan thực thi pháp luật gọi điện yêu cầu người dân nộp tiền vào tài khoản; nhắn tin trúng thưởng; chiếm quyền tài khoản xã hội; mua bán qua mạng, kinh doanh đa cấp; truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy...”.

Ý kiến này đã phản ánh khá sinh động “đời sống” tội phạm sử dụng công nghệ cao hiện nay. Đối tượng phạm tội đã tiếp cận 64 triệu người dùng Internet ở Việt Nam cực kỳ dễ dàng bằng chính hạ tầng dịch vụ viễn thông, công nghệ thông tin, công nghệ số mang lại. 

Có thể tạm liệt kê ra đây các loại tội phạm công nghệ cao như: Tổ chức đánh bạc và đánh bạc qua mạng; lừa đảo qua mạng; game online trái phép, game cờ bạc; phim ảnh đồi trụy; trộm cắp tiền qua tài khoản ngân hàng; tấn công mạng; lừa đảo thương mại điện tử, kinh doanh đa cấp, huy động tài chính… Tội phạm công nghệ cao ngày càng đa dạng, phức tạp, dễ biến hoá và nạn nhân của chúng có thể bất ai.

Trưa ngày 22-4, tôi nhận được cuộc điện thoại của anh lái xe trong cơ quan về việc, anh vừa nhận được cuộc gọi từ một người xưng là ở Viện Kiểm sát, bảo anh 16h đến TAND TP Hà Nội ở 42 Hai Bà Trưng để nhận giấy tờ liên quan đến giao dịch của anh tại Ngân hàng Agribank. 

Nghe vậy, anh giật mình, bảo không có giao dịch gì với ngân hàng trên thì đầu dây bên kia yêu cầu cung cấp họ tên đầy đủ, số chứng minh nhân dân, địa chỉ nhà riêng… Anh răm rắp cung cấp thông tin cá nhân theo yêu cầu. 

Sau đó, người này bảo sẽ nối máy cho anh nói chuyện với đường dây nóng của Bộ Công an. Người đàn ông bên kia đầu dây nói rất dài nhưng chốt lại, sẽ thông báo kết quả cho anh sau khi xác minh. 

Sau cuộc gọi, anh ngồi ngẫm lại thì thấy có gì đó không bình thường, bởi bản thân anh không vay nợ ngân hàng. Với lại, do công việc nên anh cũng tiếp xúc nhiều với cán bộ Công an, anh nghe giọng người đàn ông “đường dây nóng của Bộ Công an” giống giọng đọc truyện… ma. Chính chi tiết này khiến anh cảm thấy nghi ngờ nên gọi điện chia sẻ với tôi. 

Thực tế, không phải ai cũng đủ tỉnh táo để phân tích sự việc và giãi bày tâm sự với người xung quanh như anh lái xe này. Chẳng thế mà anh T, ở thành phố Hồ Chí Minh chỉ sau một cuộc gọi của người tự xưng là Cảnh sát đã 2 lần chuyển tiền vào tài khoản theo yêu cầu của người này 4,5 tỷ đồng. 

Chuyện bắt đầu khi anh T nhận được cuộc gọi của một phụ nữ xưng là nhân viên bưu điện, bảo anh có bưu phẩm là lệnh bắt của Công an Hà Nội vì liên quan đến đường dây ma tuý, rửa tiền. Anh lên tiếng phủ nhận thì cô này nối máy với “anh Cảnh sát”. 

“Anh Cảnh sát” yêu cầu anh T chuyển tiền đến tài khoản của cơ quan Công an, nếu không sẽ bắt giam. Sau khi xác minh, nếu anh không phạm tội cơ quan Công an sẽ trả lại. Anh T đã làm theo sự chỉ dẫn và đợi mãi không nhận được kết quả xác minh cũng như lời hứa trả lại tiền. 

Giật mình, anh đến cơ quan Công an trình báo. Kết quả điều tra của cơ quan Công an cho thấy, tiền anh gửi vào hai tài khoản trên đã bị rút hết. Đứng tên chủ tài khoản không phải là cơ quan điều tra mà là hai người ở thành phố Đà Nẵng và Hà Nội.

Anh T không phải nạn nhân đầu tiên và duy nhất của chiêu lừa đảo này, nhiều người khác, đặc biệt là người cao tuổi có lương hưu, có tiền tiết kiệm gửi ở ngân hàng cũng rơi vào tình cảnh này. 

Nhiều người, sau khi cuống cuồng gom góp tiền gửi vào tài khoản theo yêu cầu của chúng mới chợt tỉnh ngộ đi báo cơ quan Công an thì hầu hết, tiền đã bị chúng rút. Câu hỏi đặt ra là, nếu tìm được chủ tài khoản (mà việc này là đương nhiên), sẽ tìm ra thủ phạm. 

Thế nhưng, một đồng chí Cảnh sát phòng chống tội phạm công nghệ cao cho chúng tôi biết, thường là khi tìm đến, những chủ tài khoản này không liên quan. Người thì khai rằng trước đó bị mất chứng minh nhân dân, người thì bảo được người lạ thuê mở tài khoản ngân hàng… 

Thế nên, để bắt được đối tượng phạm tội trong tình huống này chẳng khác nào mò kim đáy bể và cũng bởi vì thế nên việc “đòi” lại tiền cho các nạn nhân cũng rất khó khăn.

Đã có thời gian, ở nhiều địa phương trên cả nước rộ lên tình trạng lừa đảo này nên cơ quan Công an phải phát đi thông báo trên các phương tiện truyền thông để người dân nâng cao cảnh giác, tuy nhiên tình trạng này vẫn tiếp diễn dưới nhiều hình thức.

Các đối tượng Kim Joo Hyeon, An Kwang Ho và Kim Hong Min

Thông tin giả luôn được lan truyền với tốc độ nhanh hơn và được phát tán rộng rãi hơn rất nhiều so với thông tin thật.

Vấn nạn tin giả với dụng ý bóp méo sự thật đang ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống chính trị-xã hội của nhiều quốc gia trên thế giới, thậm chí nó còn đe dọa trực tiếp tới an ninh quốc gia. 

Tin giả xuất hiện ngày càng nhiều, đe dọa trực tiếp đến an ninh, trật tự xã hội. (Ảnh minh họa: KT)