'Bom hẹn giờ' chực phát nổ trên bán đảo Triều Tiên

Triều Tiên đặt cược lớn vào hạn chót 31/12 để Mỹ tháo gỡ tình thế bế tắc, làm dấy lên lo ngại về khủng hoảng bùng phát sau thời điểm này.

Thứ trưởng Ngoại giao Triều Tiên Ri Thae-song hôm 3/12 cảnh báo cách Mỹ hành xử sẽ quyết định "món quà Giáng sinh" mà họ nhận được vào hạn chót cuối năm. Thời hạn này được lãnh đạo Kim Jong-un đưa ra hồi tháng 4 nhằm yêu cầu Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt cản trở kinh tế Triều Tiên, mở đường cho tái đàm phán phi hạt nhân hóa.

Tháng trước, Triều Tiên cũng cảnh báo chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump không nên "mơ tưởng" về việc thảo luận phi hạt nhân hóa chừng nào chưa chấm dứt những "chính sách thù địch", bao gồm các lệnh cấm vận kinh tế. Họ thề sẽ trả đũa "gây sốc" nếu Washington phớt lờ hạn chót cuối năm.

Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tới thăm một điểm đóng quân ở phía tây đất nước tháng trước. Ảnh: KCNA

Thông điệp này dường như không khiến các nhà ngoại giao cấp cao Mỹ bận tâm, khi họ cho rằng Triều Tiên đang "làm bộ làm tịch". "Tôi không nhớ thời hạn nào hết. Có chắc là Triều Tiên đặt ra nó không?", David Stilwell, trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, trả lời báo chí hồi tháng 10.

Stilwell thừa nhận không nắm được về hạn chót cuối năm của Bình Nhưỡng, nhưng nói thêm rằng "có một thứ người Triều Tiên làm rất nhiều, đó là không thành thật". Cách nhìn nhận này của Mỹ khiến các nhà phân tích lo ngại quả bom hẹn giờ sẽ bùng nổ trên bán đảo Triều Tiên.

Giới chuyên gia nhận định hạn chót mà Bình Nhưỡng liên tục cảnh báo ẩn chứa mối đe dọa ngầm rằng nước này có thể tái thực hiện những hành vi đáng báo động trong quá khứ. Hôm 28/11, Triều Tiên phóng hai quả đạn pháo phản lực siêu lớn, vụ phóng thử vũ khí lần thứ 13 kể từ tháng 5.

"Chúng ta đang ngồi trên đỉnh một ngọn núi lửa đang hoạt động", Robert Carlin, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ từng tham gia đàm phán hạt nhân, đề cập tới tình hình xấu đi nhanh chóng trên bán đảo Triều Tiên. "Chúng ta không có nhiều thời gian để lùi lại nữa".

Một số nhà phân tích đánh giá việc đặt ra hạn chót cho thấy Kim Jong-un muốn đạt được thỏa thuận với Mỹ đến mức nào, để ông có thể thực hiện lời hứa trước người dân về việc xóa bỏ lệnh cấm vận và tái thiết nền kinh tế. Những tuyên bố ngày càng khẩn trương của Bình Nhưỡng gần đây cũng được cho là nhằm gây áp lực buộc Washington trở lại bàn đàm phán với đề xuất linh hoạt hơn.

"Triều Tiên đang cố nói với Mỹ rằng họ sẽ làm chuyện gì đó rất tệ, trừ khi Washington giúp họ tự ngăn chặn chính mình bằng động thái nào đó vào cuối năm", cựu thứ trưởng Bộ Thống nhất Hàn Quốc Kim Hyung-ki phát biểu tại một diễn đàn ở Seoul hồi tháng 10.

Bình Nhưỡng không nêu cụ thể về viễn cảnh có thể xảy ra sau ngày 31/12, ngoại trừ việc Kim Jong-un cảnh báo sẽ tìm "con đường mới" nếu Washington vẫn giữ các lệnh trừng phạt và cố gắng ép buộc một thỏa thuận phi hạt nhân hóa không thể chấp nhận.

Theo giới chuyên gia, "con đường mới" của ông Kim có thể đồng nghĩa với việc nối lại các vụ thử hạt nhân và tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM). Việc Triều Tiên không tiến hành các vụ thử như vậy trong gần hai năm qua là điều mà Trump thường xuyên coi là thành tựu lớn nhất của ông trong quan hệ ngoại giao với Kim.

Tuy nhiên, nếu phóng thử tên lửa tầm xa, Triều Tiên có nguy cơ chịu thêm lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc, cũng như phản ứng gay gắt từ phía Mỹ, thậm chí có thể đưa hai nước trở lại thời kỳ Trump đe dọa trút "lửa và thịnh nộ" lên Bình Nhưỡng.

Với những cảnh báo ngày càng gay gắt trong những tuần gần đây, Bình Nhưỡng được cho là đang mạo hiểm khi tự buộc mình vào hạn chót cuối năm của ông Kim, trong khi Washington đang bị phủ bóng bởi các phiên điều trần luận tội, khiến chính quyền Trump gặp hạn chế trong việc xử lý quan hệ ngoại giao với Bình Nhưỡng. Những yếu tố trên làm gia tăng nguy cơ một trong hai nước có thể tính toán sai, các nhà phân tích đánh giá.

"Chúng tôi có thể thấy khả năng bị lùi về giai đoạn khiêu khích trước khi tiến trình ngoại giao bắt đầu", đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên Stephen Biegun tháng trước cho biết trong phiên điều trần xác nhận việc đề cử ông làm thứ trưởng ngoại giao. "Tôi nghĩ đó sẽ là một sai lầm lớn và sự bỏ lỡ cơ hội của Triều Tiên".

Triều Tiên có thể thực hiện nhiều động thái nhằm truyền thông điệp mạnh mẽ tới Mỹ trong trường hợp quan hệ hai bên đổ vỡ, như tái khởi động lò phản ứng hạt nhân sản xuất plutonium tại khu phức hợp Yongbyon, hay phóng các tên lửa tầm ngắn hoặc tầm trung. Tuy nhiên, ông Kim khả năng cao sẽ trì hoãn việc thử hạt nhân hay ICBM.

Ngoài sự phản đối của Liên Hợp Quốc và Mỹ, hành động này cũng sẽ làm phật ý Trung Quốc, trong khi ông Kim đang cần nước này trợ giúp hơn bao giờ hết để giảm bớt hậu quả của các lệnh trừng phạt quốc tế. Theo dữ liệu của hải quan Trung Quốc, 1,2 triệu du khách nước này đã tới Triều Tiên vào năm ngoái, tăng 50% so với năm 2017, mang lại khoản lợi nhuận mà Bình Nhưỡng vô cùng khao khát.

Lee Jung-chul, chuyên gia về Triều Tiên tại Đại học Soongsil ở Seoul, cho biết nếu Kim chấm dứt quan hệ ngoại giao với Trump, ít nhất ông vẫn có thể xoay xở trong thời gian ngắn với sự hỗ trợ từ Bắc Kinh. "Vì vậy, Triều Tiên khó có thể thực hiện hành vi khiêu khích quá mức do tầm quan trọng của quan hệ với Trung Quốc", ông nói.

Bên cạnh đó, Triều Tiên còn không nêu rõ họ mong muốn điều gì khi yêu cầu Mỹ từ bỏ "chính sách thù địch", trong khi khẳng định rằng Bình Nhưỡng đã thực hiện đủ các bước xây dựng lòng tin, khiến triển vọng đàm phán thêm xa vời.

Giới phân tích lo ngại rằng với tình hình đàm phán đình trệ, Triều Tiên sẽ tiếp tục sản xuất nhiên liệu và đầu đạn hạt nhân. Khi kho vũ khí hạt nhân thêm chồng chất, chi phí phi hạt nhân hóa cũng sẽ tăng.

"Các lệnh trừng phạt và áp lực không bao giờ đủ để gây tác động tới Triều Tiên, mà bạn còn phải có những động thái khích lệ họ", Jun Bong-geun, chuyên gia tại Viện Ngoại giao và An ninh Quốc gia Hàn Quốc, đánh giá.

Ánh Ngọc (vnexpress theo NY Times)